p 25252525284 2525252529

304 pedeutologla

dźwięk pomiędzy tym, co globalna. • tym. co lokalne, pomiędzy modernizacją a tradycją; pomiędzy postępującą konkurencją * troską

0    zagwarantowanie równych szans; pomiędzy postępem naufcowo-techiMężnym a ludzką zdoinośaą do jego asymaacp.

Praca nauczyciela należy do szczegó‘n<o złożonych. W przeprowadzonych badaniach nouczyooto wsfcazafi wiele grup zadań i czyn-notci. łdóre wykonują. Wyróżni om czynno-Ad w następujących grupach zadań; przygotowawczych. wychowawczych. dydaktyczny ch. opiekuńczych, współpracy za środowiskiem. samokształcenia I adminlstracyjno-gos-podarczych.

Wiele czynników I zjawisk utrudnia pracę współczesnym nauczyciolom. Zachowują oni jednak w większości postawę prospołeczną, silny związek z młodzieżą oraz uznają zawód nauczycielski za interesujący, ważny społecznie I pozwalający się samorookzowafi.

Nowe zadania .edukacji dla rozwoju

1    zmiany*, .edukacji dla przyszłość*¹i .edukacji przez cale życie’, a także uznanie w praktyce idei. 12 w pracy nauczyciela najważniejszą wartością jost dobro dziecka - powinny prowadzić do przyjęcia strategicznej tezy. że naprawa I przebudowa systemu kształcenia I doskonalenia neuczyaek oraz ich rozwoju zawodowego powinna wyprzedzać wszetee zmiany oraz piany modernizowania i reformowana szkoły, systemu edukacji i żyda społecznego

Czynniki I uwarunkowania wpływające na edukację I pracę nauczyciela. Najważniejszymi czynnkami i uwarunkowaniami edukacg i pracy nauczydaiasąprzede wszys-MflK

-zmienność Swata i konieczność jego nieustającego poznawania oraz świadomość konieczności uczestnictwa w jego kształtowaniu;

-    procesy mtogioeji' gtot>afeaqi przy równoczesnym odradzaniu się rożnych form kon-serwatyzmów. nacjonaizmów i feffdMnen-takzmów;

-    rozwój nauki i leehnfo. rewolucja inlormaty-czna l społeczeństwo informacyjne;

-coraz powszechniejszy i znaczący udział mass med-ów w kreowaniu współczesnej wizji realnego świata oraz potrzeb i dążeń młodzieży i dorosłych:

-    procesy transformacji ustrojowej w wielu krajach oraz ich konsokwoncje dla odukacji szkolnej i równoległej (nkrszkolnej);

-    przemiany w świecłe wartości, postaw oraz stylów żyda młodzieży i dorosłych;

-    konieczność kształtowania u uczniów perspektyw przyszłości omz wspomagania ich w orientacjach życiowych I szkoino-zawo-dowych;

-    komeczność koncentracji na kuBurze ogól-nej oraz realizacji wspólnych wartości cywł-Kzacf europejskiej;

-    rozwój przydatności do zatrudniona I ciągle zmieniającego się rynku pracy.

-    strategia .uczenia się przez cnie 2yde' jako wymóg społeczeństwa opartego na wfodzy.

Większość nauczycieli w Poloco I w świńcie interesuje się przede wszystkim torażrnoj-szością, sytuacją w szkolnictwie I do ruch próbuje się dostosować. Ich postawy są kompromisem i wypadkową łączne go oddziaływania wielu sił i czynników, a także okoliczności I związków ze środowiskiem. Nauczyclolo, aprobując zmiany i nowe inicjatywy edukacyjna. chcą jednak, aby byty one z nimi óyś-kufowae i negocjowane oraz monitorowane i oceniane.

Różnur wlność programów i podręcrnfców

-    do wyboru przez szkoły i nauczyciel - oraz wzrost samodzielności i odpowiedzialności nauczyciel za organizację pracy pedagogicznej wymagfoą od nich więkazel świadomości zawodowej, kompetencji, odwagi i rotieksyj-ncśc«.

Reforma systemu edukacji wymusza naukowo uzasadnioną i radykalną - w treśdech i formach - reformę edukacji nauczydslsłdsj. Współczesna edukacja nauczycieli powinna przestawić się na nowa wyzwania i zadania oraz potrzeby uczących się. uwzględmć różno jej uwarunkowania i konteksty, a przede wszystfum opłnłe nauczyoefl na lemat rea*-racji wszystfach ich tunkcp l zadań jako pedagogów. wychowawców, specjalistów I osobowości

Wymage w hnraisrjł edukacji pertagogtcz-no-psycncłog cznej z dydaktykami szczegółowymi i praktykami, a takzo z przedmiotami kierunkowymi. Edukacja nauczycłalaka po^ winna obejmować harmonśnis aktywność poznawczą. emocjonainąi praktyczną. Może to czynić, preferując koncepcję czynnościowo--zadaniową wykorzystującą zasady i iceo edukacji nauczycielskiej, zawarte w jej różnych orientacjach I modelach.

Myślą przewodnią reformy systemu edu-kac# nauczydetekuj powinno być ohonfowa nie jej w pierwszej kolejności - na wartości oraz kszt—owanw osobowości i postaw nau-czyoeft; następnie - na kształtowanie umiejętności I kluczowych kompotem*, niezbędnych do realizacji różnych funkcji, zadań i czynności nauczycłelśklch; i na końcu - na dobór treści oraz form. metod i środków ksztafooma.

Nauczycfolo aą nieustannie oceniani i wartościowani przez różna podmioty polityki edukacyjnej, a szczogólnlo przez młodzież i nadzór pedagogiczny. Dlatego kształcenia l dokształcanie nauczycieli powinno mieć w większym stopniu charaktor innowacyjny, prospektywny i praktyczny. Trzeba wykorzystywać dorobek edukacji alternatywnej.

Nauczyciel przechodzi w swoim rozwoju zawodowym przez kilka faz I dlatego wielką rolę może odegrać samoświadomość dylematów oraz szans i niebezpieczeństw tego rozwoju, od adaptacji wstępnej przez zdobywanie doświadczeń i mtsozosiwo w zawodzie. aż do fnafci pracy nauczybełstoej.

Oświatowa kadra kieroancza. samorządy l nauczyoeisioe związki zawodowe powinny wspólnie z naukowcami anaizować przyczyny zjawiska .wypałama się’ nauczyciel w zawodzie. poszukiwać sposobów przeowOzB-łama mu oraz uczestniczyć w ksztabowaniu waiunków do pozytywnych zmian w rozwoju zawodowym i statusie materialnym nauczy-dal. Pozwę* to wzmocnić kondycję rteiek-tualną i życiową nauczyciel, jako s2y sprawczej przemiany szkoły I systemu edukacji.

Nauki pedagogiczne, wspomagane przez me nauki społeczne i humanistyczne, rozwijają oadania pedeutełogezne i wspólnie z uczekriami oraz ośrodkami doskonalenia nauczyciel i wydawnictwami proimęą ich wy-nfo. czyniąc je przerfcniotem rzetelnego dyskursu w środowisku nauczyoałsłdm. rodziców 1 uczniów, w organach władzy państwowej i samorządowej, a także w mass metkach. Polscy nauczyciela osągająjednaksatyslak-cję zawodową o wiele niższą niż nauczydeie innych krajów. Kondycja fizyczna i psychćz-na. a także intelektualna wielu nauczydaś nie jest zadowalająca. Nauczyoele nie sytuują twego zawodu zbyt wysoko w Nerarchi profesji. a matenatoo ekonomiczny statua jest przedmiotem powszechnej krytyki.

Role kadr nauczycielskich w reformowaniu szkoły I systemu edukacji. System edukacy w Poteco jost terenem dzielenia zawodowego i społecznego ok. 660 tys. nau-czydef (dano z 2004 r.; od przedszkola do wyzszej uczelni).

Nauczyciele są w różnym stopniu przygotowani do kompleksowej reformy edufcac#. pracują w zróżnicowanych warunkach i przeżywają wielo znanych I nieznanych problemów l wyborów. Wynikają ona z radykalnych przemian społecznych l gospodarki rynkowej, z kształtowania się nowych systemów wartości, wzorów l Ideałów wychowawczych oraz trudnego zadania budowy ustroju demokracji I spoteczońetwa otwartego, pluralistycznego I informacyjno go.

Dramatyzm, złożoność I zmienność procesów społecznych, ekonomcznych l edukacyjnych stania środowisko nauczyctefofcie wobec pytań o strateg* żyoa i relacje między postawami:

- adaptacji - akcentującej animację wartości humanistycznych i możfwośdsamoreafcze-cji się ludzi w świece zmiennym I niepewnym;

-twórczość - jako próby przezwyciężania medosedków rzeczywistości i jej kreowania w pożądanych spotecznie kierunkach i postawach;

-ucieczki i negacji, bądź innego kompensowania niedostatków istniejącą rzeczywistości.

Te postawy nie występują na ogół w formie modelowej, są ze sebą w różnych obszarach powiązane i pomieszane.

Nauczyciele I studeno - kandydaci do zawodu neuczycfofoliego—wymienmjąspra-wy. problemy i zjawiska społeczne związane ze zmianami dokonującymi się w Polsce po 1989 r. oraz przeezkody w reak racji celów związanych z transformacją ustrojową w Polsce. a także przeszkody w raafczac# programu rozwoju edukacji

Jak wykazifą badania naukowe, nauczyciele moją świadomość słabości szkoły i systemu edukacyjnego oraz niezbędności ich reformowania