Scan0018

r

c) przewlekle - to zmęczenie powtarzające się w wyniku źle zorganizowanej pracy, nie przystosowanej do siły i właściwości psych o-fizycznych lub przygotowania osobnika oraz nie przedzielonej odpowiednimi wypoczynkami;

Przyczynami przyspieszonego rozwoju ogólnego zmęczenia, a nawet występowania swoistej formy znużenia są: nadmiar i różnorodność otrzymywanych informacji, ciągle napięcie.uwagi, s'wiadomość odpowiedzialności za czyjeś bezpieczeństwo, monotonność wykonywanych czynności, długie utrzymywanie ciafa w określonej pozycji, wibracje i hałas.

T

]

f

Możliwość wykonywania określonej pracy przez człowieka i jego odporność na zmęczenie w dużym stopniu zależy również od przeżyć i stanu uczuciowego, od warunków bytowych, trudności materialnych i trosk życia rodzinnego, nadmiaru obciążeń pracą domową, niedostatecznego i nieracjonalnego odżywiania, dodatkowych zajęć zarobkowych, braku warunków do wypoczynku.

Fizjologiczne, normalne zmęczenie jest niezbędnym czynnikiem regulującym, sygnalizującym osiągnięcie indywidualnej granicy czasu pracy lub jej obciążenia, której przekroczenie może doprowadzić do wyczerpania zdolności jej kontynuowania.

Powrót do normalnego stanu tęLna, ciśnienia tętniczego krwi, poziomu kwasu mlekowego i liczba oddechów nie świadczą jeszcze o ustępowaniu zmęczenia. Bardziej miarodajnym wskaźnikiem jest wentylacja minutowa ( stosunek wydalonego dwutlenku węgla do pobranego tlenu ). Najprostszym i chyba najskuteczniejszym wskaźnikiem ustąpienia zmęczenia jest gotowość do ponownego wykonania tej samej lub innej, nawet cięższej pracy.

i

Nic ma jednak 100% sposobu, za pomocą którego można obiektywnie ustalić zakończenie procesów odnowy biologicznej. Sposobami przyspieszającymi procesy odnowy są: gorąca kąpiel, sauna, masaż zmęczonych grup mięśniowych, oddychanie powietrzem wzbogaconym tlenem, odpowiedni sposób odżywiania się, uzupełnienie ubytków mineralno-witaminowych. Środki te nie mogą jednak zastąpić prawdziwego fizjologicznego wypoczynku.

Po zakończeniu wysiłku zmęczenie utrzymuje się przez różnie długi okres, aż do momentu całkowitej likwidacji zmian stanowiących jego przyczyny, Stan ten ustępuje więc po dostatecznie długim odpoczynku i ewentualnie ■ po., wyrównaniu towarzyszących czasem wysiłkom zmian w składzie ciała, takicli jak znącznyydbytek węglowodanów, utraty wody itp.

3<i

Zmiany funkcjonalne, stanowią istotę zmęczenia, rozwijają się przede wszystkim¹ w układzie mchowym i układzie nerwowym. Dlatego też stosuje się podział na „zmęczenie obwodowe” obejmujące zmiany w mięśniach i „zmęczenie ośrodkowe” zlokalizowane w układzie nerwowym.

Zmęczenie obwodowe - w czasie wykonywania pracy mięśniowej zdolność komórek mięśniowych do skurczów stopniowo zmniejsza się. Przejawia się to zmniejszeniem siły i szybkości ich skurczów. Wielkość zmian zmęczeniowych w mięśniach zależy od intensywności, czasu trwania wysiłku i wytrenowania osoby wykonującej wysiłek. Przy takim samym obciążeniu zakres zmian jest większy u osób nie wytrenowanych.

Zmęczenie ośrodkowe - procesy zachodzące w ośrodkowym układzie nerwowym podczas wysiłku mają decydujące znaczenie w kształtowaniu ogólnego obrazu zmęczenia. W zmęczeniu ośrodkowym można wyróżnić trzy elementy:

1.    Procesy czynne ograniczające zdolność kontynuowania wysiłku lub zwiększania jego intensywności, zabezpieczające organizm przed nadmiernym obciążeniem,

2.    Zmniejszenie sprawności niektórych funkcji ośrodkowego układu nerwowego w następstwie zmian poziomu aktywacji tego układu,

3.    Rozległe upośledzenie funkcji ośrodkowego układu nerwowego w wynikli zaburzeń

homeostazy.

Zmęczenie przewlekłe. - stan ten pojawia się w wyniku podejmowania kolejnych wysiłków po niepełnej likwidacji zmian zmęczeniowych w okresie odpoczynku. Postępowanie takie prowadzi do akumulacji tych zmian. Zespól objawów związanych z przewlekłym zmęczeniem jest bardzo rozległy. Leży on często na granicy patologii i może być przyczyną rozwoju różnego rodzaju zaburzeń o podłożu nerwicowym, przyczyną osłabienia układu immunologicznego, zwiększonej podatności na infekcje i czynnikiem rozwoju innych chorób.

Podczas wysiłków może dojść także do obniżenia poziomu aktywacji ośrodkowego układu nerwowego. Stan taki rozwija się zwykle podczas wysiłków o niewielkiej intensywności, charakteryzujących się monotonnym powtarzaniem tych samych ruchów. Pod wpływem powtarzających się słabych bodźców dochodzi do obniżenia się poziomu wzbudzenia - znużenie. Powoduje ono również upośledzenie sprawności psychofizycznej, połączone często z odczuciem senności.

35