Scan90002

Zdolność ruchu jest jednym z zasadniczych objawów życia i wspólna cechą wszystkich zwierząt i roślin. U zwierząt przeważa ruch polegający na aktywnej zmianie miejsca pobytu całego organizmu, czyli lokomocja, podczas gdy u roślin, które są najczęściej na stałe związane z podłożem, ruchy wykonują poszczególne organy (również komórki czy ich składniki). Inne są również mechanizmy ruchów zwierząt i roślin. U zwierząt mechanizm ruchu oparty jest na zjawisku kurczliwości pewnych białek. U roślin mechanizm ten odgrywa też istotną rolę (kurczliwe witki bakterii, pierwotniaków, glonów, przypuszczalnie ruchy protoplazmy), nie jest jednak jedyny. Ruchy roślin mogą być wynikiem procesów wzrostowych, a także następstwem zmian turgoru.

Klasyfikacja ruchów roślin może być przeprowadzona w oparciu o różne kryteria: rodzaj bodźca, typ reakcji lub mechanizmy odpowiedzialne za reakcję. Na podstawie typu ruchów można wyróżnić ruchy zależne od bodźców zewnętrznych (tropizmy, nastie, taksje) oraz ruchy autonomiczne, niezależne od działania bodźców zewnętrznych (nutacje, nyktinastie, ruchy mechaniczne).

Tropizmy są to ruchy wzrostowe (wygięcie, skręcenie, obrót) organów roślin lub ich części w odpowiedzi na bodziec, przy czym kierunek reakcji zależny jest od kierunku działania bodźca (tropizm dodatni - tzn. ruch skierowany jest w stronę, z której działa bodziec lub tropizm ujemny - ruch w stronę przeciwną). W zależności od rodzaju bodźca wyróżnia się: foto-, chemo-, hydro-, geo-, tigmo- lub haptotropizm.

Nastie różnią się tym od tropizmów, że kierunek reakcji uwarunkowany jest wyłącznie budową rośliny; bodziec wywołuje reakcję ale nie wpływa na kierunek ruchu (dobrym przykładem mogą być ruchy mimozy). W nazwie ruchu podaje się tylko rodzaj bodźca (foto-, chemo-, termo-, sejsmonastia).

Taksje są to ruchy lokomotoryczne całego organizmu - a więc ograniczone w takim przypadku do organizmów niższych (jak np. glony), autonomicznych części organizmu

1