SDC13457

Gniewny Jak law. Jak wąt Jadowity.

Onogo ciaau nadał się I dtwłgnqł,

I wiatka ciemnot* plfiralnm! wyrzygnąl,

I po cłamnoicl, Jak pująk po alacl.

Szczoblowal w góro, Łam, gdzie bóstwo twleci.

Mlek Ar 1, 342

Chronologicznie najwcześniej kształtują się w tekstach romantycznych kręgi upiora 1 zbrodni (powiązane takie z kręgami bu-_fiy i szału, o czym niżej), wyraźne zwłaszcza w balladach. Mają cne jednak nieco dawniejszą genealogię, wywodzą się z literatury gro-jy^B, Znane są ogólnie z ballad Mickiewiczowskich przykłady zagęszczeni! takich wyrazów, Jak północ, puchacze, upiór, groby ltp. Dorzućmy jeszcze z poezji Odyńca: „Jak płótno zbiedniała", „uśmiech / Zimny jak limpy nagrobkowej blaski” (Od Mel 1). Różne składniki tego kręgu pojawiają się także po okresie balladomanii: „I trzeszczą w trunach po-butwlnle kości" (Zm Lcsł).

Poetyka niedomówień i aluzji balladowych powodowała nagromadzenie zaimków pytajnych nieokreślonych: „Kto tam?" (Mlek Lii 1, 157), Jakiż to dziadek, jak gołąb siwy?" (ibid. Dud 1, 168), „Jakowyś starzec nieznany" (ibid. Tuk 1, 148), „W chrustach coś huczy i ksyka" (ibid. To lub 1, 135), a w dziedzinie modalności językowej powodowało to nagromadzenie pytań. Techniki tego rodzaju stylu wyszły zresztą poza sfe-tł mu właściwą, głęboko przeistaczając np. Język wcześniejszych tekstów poetyckich Słowackiego. Świadczy o tym m. In, przykład z Lambra-Jiote przejęta zgrozą — nieruchoma, / Chciała się bliżej przypatrzyć tmarłemu? I Może się pod tą zasłoną ukrywa / Uśmiech w połowie ciekawy — wesoły?" (Słów Lamb 2, 30).

Ideowość poezji romantycznej, przejmującej na siebie w większym oii w innych okresach historii piśmiennictwa stopniu funkcje publicy-itykl, literatury politycznej i moralistycznej, sprawiła, te ważność te-oatyemi tej poezji powołała do tycia kilko istotnych kręgów słownych, uoagólnle nośnych ideologicznie. Były to kręgi skupione wokół takich pajtt, jak świat, naród, burza (rozumiana przenośnie jako „bunt, rewolucja").

Polo wyrazowe z hasłem świat wielokrotnie organizuje tekst poetycki wiórów różnych lat, tak np. w poemacie Lesław Zmorskiego mamy: 'idy, tycie, tłum, ludzie, samotność, chwila, wieczność, słowa znamienne

toyW refleksyjnej, z wizją świata ujętą przez pryzmat romnntycz-°*8® bohatera (Zm Lcsł), dodajmy tu jeszcze bole, dusza, cierpień, ko-

" Por. przykłady z dum przedromantycznych, gdzie już umączyła tlę cala '••wliyioml* ballady: plez (...] żałośnie wyje (Most Bal 3D); i wściekłą rozpaczą Wari moją uderza, |...) Chwieje się, pada, blednieje i kona” (Pot Bal 46); ..Wy-** Wnoc w irgim / 1 głośniej buetą puucsyki" (Kie Bal): trupia głowa, larwa, ^m Piekielnych poctwar (Nltm Bal 10—11),