SE2

POTRZEBA PERSPEKTYWICZNA: rozbudowa czegoś za jakiś czas

STRUKTURA SYSTEMU: soosób określenia powiązań między elementami systemu, najczęściej jest to graficzny sposób przedstawienia czyfi schemaUego systemu METODYKA SYSTEMOWA: służy do badania innych systemów po to aby od szczegółowości przejść do ogólności (do syntezy)

RYGORY:

-    ścisłość: system musi.być ściśle określony, co jest systemem a co otoczeniem

-    niezm/ennóśtb określenie systemu i otoczenia musi być niezmienione w całym toku prowadzonych badań •

-    zupełność każdy ełemenł systemu (po podziale) musi byt

w jakimś podsystemie    ■

-    roz/ączność żaden element nie może być jednocześnie zakwalifikowany do dwóch .podsystemów

-    funkcjonalność: dzieli systemy ne podsystemy ze względu pełnionej funkcji

ORGANY: może składać się ż kBku członów.

KSZTAŁTOWANIE SYSTEMÓW:

-    modelowanie starych

-    budowahie od nowa .

KRYTERIA: \

-    Efektywność ekonomiczna i Przyjaznośćdła środowiska

-    Poprawa jego cech technicznych

METODYKA SYSTEMOWA zakłada, że są 2 etapy:

1. Planowanie

a)    zaplanowanie przedsięwzięcia

b)    czynności pomocnicze wspomagające

c)    zaplanować opracować projekt .2 Reałizaqa _{r v} [^budowa (realizacja fizyczna^

&} rozruch "-¹-    • -^r

cj badania w trakcie ekspłoataqi

d)    modyfikacje systemu w trakcie eksploatacji Adl.

a)    planowanie przedsięwzięcia

-    wieikość zapotrzebowania na energię elektryczną lub cieplną

-    określenie \3k będzie się zmieniać ilość odbiorców, którzy wywołują ło zapotrzebowanie

-    czy dżisiejsii nowi odbiorcy będą. w ten sam sposób używać energię (efektywność użytkowania energii)

b)    czynności wspomagające

-    wymuszenie w otoczeniu

* badamy znowu systemy energetyczne pokrywające I podobne zapotrzebowanie jakie my mamy (przegląd ! literatury, wizytacja obiektów, rozmowa z kadrą)

l

! AUTOTERMICZNE - nie mamy żadnych zewnętrznych ! źródeł

‘ ALI. O TERMICZNE - do n'or«y.^: zeszowania zatrudnimy .    • 'trznC    cifWp

Plany stale

Opracowanie zbioru koncepcji naszego-syslemu

Ofa zebranych projektów zbierr.my bardziej precyzyjne

informacje

Wytyczne do projektu

-    rzeczowo-techniczne

-    uwarunkowania finansowe i lonr.aine (np. ochrona

środowiska) •    •

c) opracowanie projektu

-    projekt wstępny

•    opracowanie projektu do reaazaq'i

~ proces modelowania matematycznego - optymalizacja (struktura parametrów pracy)

-    obliczenia techniczne i techoCHogiczne

-    terminarz budowy i montażu ż ewentualnym wskazaniem poszczególnych wykonawców

-    pian niezbędnych badań (urządzenia i węzły)

-    harmonogram rozruchu ,

Ad2.

a) budowa fizyczna

*    zmiany w projektach - korekty

-    dokumentacja powykonawcza

Prace rozruchowe - szereg badań urządzeń i węzłów (opomiarowanie układów)

Eksploatacja - prowadzimy badania - rzeczywiste charakterystyk w pewnym zakresie działania, zbiera się w sposób ciągły, gromadzenie i analizowanie danych Modyfikacja - oceniamy dobór urządzeń do wielkości potrzeb, dostosowanie mocy, dynamika urządzeń, adaptacyjność. systemu PALIWA PIERWOTNE: .

-    węgiel kamienny 1 OOmfn. ton ooecnie wydobycie w Polsce obniżone o połowę przez 10 tal (obniżane stopniowo) śr. głębokość wydobycia 600m (na świecie 400m) grubość złoża ok„ 2.3m

ponad 90% energetyki oparta na węglu - jedyny kraj ża nami

to Meksyk-ok. 60%    " '

na potrzeby elektroenergetyki 42mir-.. ton rocznie (produkqa 75% energii pierwotnej wydobywamy w postaci węgla kamiennego)    .

-    węgiel brunalny ok. 60mln ton rocznie prawie caty używany do generacji energii elektrycznej, kopalnie tytko

- odkrywkowe (największa Bełchatów) 15-16% udziału w pozyskiwaniu energii pierwotnej 54% w zużycru, nieduża część jest brykiefowana i rozwożona do odbiorców indywidualnych. 250QMO^,SJ - ty.e wydobywamy w węglu kamiennym energii, 520+525‘lG^J węgiel brunatny Zużywany ok. 2* 1C*^UJ. wysoka w:>gotnoSc tego paliwa

PALIWA KOPALNE: węgiel kamienny, węgiel brunatny (lignit), lorf. ropa naftowa. gaz ziemny, izotopy (paliwa jądrowe)    .

PALIWA ODNAWIALNE: słońce, wiatr, deki wodne, pływy morskie, geotermia

ENERGOCHŁONNOŚĆ CIĄGNIONA: bierze się pod uwagę fakt. że na wytwarzanie instalacji przetwarzania też jesl zużywana energia

TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE: zasada i zespól Środków technicznych organizacyjnych realizacji przetwarzania energii piorwołńej na użyteczne nośniki energii oraz zastosowania tych nośników do pokrycia potrzeb energ. w postaci ciepła, pracy* światła, obróbki informacji i jej gromadzenia    ..    .

PRZEMIANY ENERGETYCZNE: pozyskanie energii pierwotnej, wytwarzanie nośników (w tym wytw. paliw), przetwarzanie, przesyt (transport), rozdzial.(dystrybucja), gromadzenie (akumulacja), użytkowanie ENERGETYKA: działalność techniczna zajjjajjąca się przemianami energetycznymi dia pokrycia potrzeb energetycznych w odpowiedniej postaci, odp. ilości, odp. mocy. o odp. parametrach, w miejscu występowania potrzeb i w odp. czasie

SYSTEM: wyodrębniony 2 otoczenia i z nim oddziaływujący zbiór elementów (obiekty, operacje, procesy) uporządkowany celowo dobrany wraz z własnościami i relacjami występującymi pomiędzy jego elementami, dia spełnienia określonego celu

OTOCZENIE SYSTEMU: zbiór wszystkich ełementów nie należących do systemu, których zasoby, własności, funkcjonowanie oddziaływuje na system i zarażem zmienia się pod wpływem działania systemu. Postrzegamy systemy przyrodnicze i techniczne, tworzymy systemy abstrakcyjne, a także w sensie rzeczywistym, ustalamy te systemy: ..    ,

-intuicyjnie; w zależności od celu. któremu ma służyć. v\ t ustalamy na podstawie analizy elementów systemu, oaz nTe * należących do systemu

SYSTEM ENERGETYCZNY: wyodrębniony z otoczenia i z nim współdziałający ciąg przemian energelycznych uporządkowanych i celowo dobranych wraz z instalacjami te .przemiany realizującymi, powiązanych wzajemnie strumieniami substancji i energii o określonych własnościach _: i ich parametrach, mający na celu pokrycie zapotrzebowania : na energ. użyteczną w otoczeniu w danym miejscu, w danym czasie o określonej mocy i w określonej ilości oraz o określonych potrzeba parametrach. Może to być: kotłownia, elektrociepłownia, zespól elektrowni....    ' |

CECHY SYSTEMÓW:    .    :

-    spójność: jest wtedy gdy każdy element systemu jesl powiązany innymi elementami systemu i zmiana w nim powoduje zmianę w innych elementach lego systemu

-    niezależność: jest przeciwieństwem spójności, jest wtedy gdy system jest zbiorem elementów ze sobą nie powiązanych niezależnych od siei-ie

Systemy mogą^podlegaćpownym miafonrwdziisier:

-    oodziai oroorr.r.v'wnv

-    integracja progresywna

PODZIAŁ. PROGRES YWNY: jest wtedy gdy pojawiają się w systemie nowe elementy co powoduje zmniejszenie stopnia spójności systemu (lub znikają stare elementy tego systemu). Jeżeli ta zależność wzrasta zanikanie pewnych ełementów to rr.amy dó czynienia z podziałem progresywnym przed (odejmowanie) rozkład, a w przypadku oddawania - z wzrastaniem INTEGRACJA PROGRESYWNA: jest to takie . przekształcenie systemu, które powoduje zwiększenie spójności systemu, zwiększa pierwotne relacje między elementami: akumulator pozwala na dowołna dyspozycję produktami, oraz pa^!iwem - ma to wpływ na wydajność {niepotrzebna bardzo zmienna charakterystyka mocy) CENTRALIZACJA SYSTEMU: jest wtedy, gdy daje się w nim wyróżnić taki ełemenł bądź podsystem, który odgrywa funkcję sterującą centralna (nadrzędną) w stosunku do pozostałych np.; elektrownia <-► dyspozytornia (sterownia) lub prymitywna kotłownia «-+ łopata palacza SYSTEM AUTONOMICZNY: system, który w trakcie działania nie pobiera z otoczenia ani do niego nie wysyła . żadnych bodźców (strumieni, informacji)

SYSTEM NłEAUTONOMICZNY: system, który w jakikolwiek sposób oddziaływuje z otoczeniem (wymiana substanq'i, informacji)

SYSTEM ADAPTACYJNY: sam wybiera w najkorzystniejszy sposób swoje działania w celu zaspokojenia potrzeb otoczenia (np.: człowiek)

SYSTEM STABILNY: sam się dostaje i niezależnie od otoczenia pewne parametry pracy pozostają stale {coś poó wpływem bodźców się zmienia by coś innego w pewnych granicach było stałe) np.: częstotliwość w systemie. elektroenergetycznym

SYSTEM ZE SPRZĘŻENIEM ZWROTNYM: na wejście wprowadzony jesl sygnał wyjściowy (działają poprawnie jeżeli' są ustalone slałe parametry dynamiczne obiektu) SYSTEM O PEŁNEJ ADAPTACJI: określa pgrameiry dynamiczne, charakteryzuje je; ciągłe identyfikuje własności dynamiczne i wykorzystuje to do pracy w zmiennych warunkach .    «    .    /    .

POTRZEBA W OTOCZENIU: stan napięcia (nie zrównoważenia) wywołujący reakcję systemu mającą na celu zniwelowanie napięcia, zaspokojenie potrzeby POTRZEBA STATYCZNA: dostarczanie określonej ilości czegoś, o określonych parametrach, jakiejś postaci energii . POTRZEBA DYNAMICZNA: zwiększanie albo zmniejszeni dostawy, dostosowania parametrów jakiejś postaci eneign POTRZEBĄ CHWILOWA: zmiana jakiegoś parametru za chwilę

-    ropa naftowa - bardzo-mato wydobywamy - 2Q*tn’^N i mało mamy pokładów

-    saz^jemny - wydobywamy ok. 130’IO^J. 4% energii pierwotnej. struktura zużycia >10% i rośnie.

Krajowe zużyc»e4*1Ó J

MAGAZYNOWANIE ENERGII:

-    mechanicznie’- (pompowanie -*• elektrownie S2cżytowc-

pompowe, za pomocą sprężonego powietrza, za pomocą energ« kinetycznej)    } "

ąkumuiowanie ciepła - (krótkoterminowe - zmiana temperatury czynników, długoterminowe — zmiana stanu fqypzheg0)v; " \

-; czynniki do akumulacji - woda. sole, metale ciężkie; para. o*eje

*    przemiany fazowe - hydraty, siarczany sodu

*    akumulatory cieplno-ehemiczne - z zastosowaniem pomp    -

procesu egzo- i endotermiczne

-    akumutaioryełektryczne

SYSTEM GAZOWNICZY:    >

Rodzaje gazu sieciowego:

1)    system gazu wysokometanpwego (ziemny zawartość metanu 92*97%. etan, propan. CO? t N, związki siarki w ńiowiełWcK ilościach, ok. 20 ppm (określenie objęiośck)s««). wartośó'ćc3'c.>a

| ok. 35MJ/m^a (warunki normalne)

2)    gaz ziemny żaazotowany - pochodzi z naszych krajowych 'Z.zz-~'

(giównie Ni2ina Wielkopolska).-zawartośćmelanu3p-40% Jes:

odazotowany -* zawartość metanu ok. 60%. 20-r29M JIm ' -wartość opałowa (średnio 24)

-    odazotowanie - frakcjonowana destyizacja w niskich temperaturach, jest dużo helu objętościowo ok. 4 promile

-    dia 1 i 2 w przeliczeniu na wysokometanowy: 12młd rr^/rc* -zuzycie

3) aaz koksowniczy- produkt uboczny przy produkcji keksu, y.anosz opalowa ok. l7,18MJ/m\ zawieraduźoUenku węgla. 3<3 5—c m³/rok - produkcja, ograniczony do Śląska Opolskiego

-4j gaz mtejskt- Zgorzelec, podstawowy skiadntk- tlenek weg s _ s--r

CO SKŁADA SIĘ NA SYSYTEM GAZOWNICZY:

-    kopalnie

-    rurociągi

-    sieć dystrybucyjna

-    magazyny

40% - gospodarstwa domowe -*■ wysokomsłanowy >30% - miasta { mieszkania ok. 30% kida)

7*8%-na wsi 50% - w przemyśle

50% * gaz wykorzystuje się w tłoczniach RUROCIĄGI:

-    wysokiego ciśnienia (przesyłowe) 4 - 8 MPa. najczęściej 5-1.5 _: Mpa,

-    7tyś. km (gazwysokornetanowy). 2-3 tyś. km (gaz zaażotow-ar... > tyle. mamy rurociągów

Z tych rurociągów bezpośrednio zasilane sa:

-    elektrownie- małe i duże

-    duże zakłady np. azotowe

Ciśnianie średnie 0,3 - 0.6 MPa - z wyso<iego napięcia obr.c2?. s ę ł.ó    pomucą    .'eś.ufec./jnyc*» —r oysuyzi, .,«= '

indywidualna - stacje redukcyjne fi rzędu - redukcja ciśniemn :: ciśnienia rzędu atmosferycznego (0,2;9.3 nadciśnienie nad ■ atmosferycznym) często średnie ciśnienie doprowadzane do kotłowni.

MAGAZYNY:    •

*    500 - 200 tyś. m³ -» dc pokrywania chwSowych. lokalnych zm.z~

- potrzeb - w okolicy aglomeracji

-    duże - Wierzchosławice koło Lwowa, w starych kopalniach sc:< ZALETY ZASTOSOWANIA GAZU:

-    umożliwia uzyskanie wysokich temperatur ■ łatwa regulaqa

-    łatwo uzyskać duże sprawności

-    duża elastyczność pracy

-    łatwość przesyłu •

*    magazynowanie

zasilanie - blisko 100%    '

Ełektrocieptownia j35t układem drogim, dlatego służą tytko do pokrywania podstawowych jrotrzeb. Dó zaspokajania potrzeb szczytowych służą koiły wodne.

Współczynnik skojarzenia a*Q_|k/Q_t2Cłł, lub a⁼P_t/Q_l4<*.,

CIEPŁOWNIE:

-Pompy obiegowe żazwyczaj po stronie wody zimnej Regulacja jakościwva- regulacja ilości depta za pomocą temp. wody

Regulacja ilościowa-regulacja ilości ciepła za pomocą

wydatku

-Pompy uzupełniające- potrafią szybko uztęjełnić zbiornik -Pompy stabilizujące- duży wsp. podnoszenia, stabilizacja ciśnień

Parametry odgazowania - 5do2 bar Odgazowame próżniowe- poniżej atmosferycznego.

Dzisiaj stosuje się rury preizolowane . które są wystarczająco odporne na korozje i można je bezpośrednie w ziemi kłaść. Są one samo kompensujące - same wyginają się w piachu. Jedynym ograniczeniem jesłlempęratura -maximum VJ0si C. W skutek wprowadzenia zmienno obrotowych napędów pomp można płynnie regulować ilośo wody w sieci.

Moc osiągalna- moc uzyskana w wyniku .puszczenia'

sprawnego bloku w ruch.

Moc dyspozycYina-moc. którą w danej chwiS można uruchomić wszystkie dostępne bloki Moc żapouzebowana- moc , której system potrzebuje CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ.

• - opiaty stale z tytułu zamówienia' mocy - . optały zmienne 7. tytułu poboru mccy ’ Podział:.......... '• .    '    - -

•    łednoiaryfowe

•    dwutaryfowe (dzień * noc)