skanowanie0006

Bałtowie wschodni 25

wschodnich Bałtów, z tym, że od VII- VIII wieku zmniejszała się liczba narzędzi na rzecz broni. W pochówkach mężczyzn obok głowy zwykle występują też kości kończyn koni. W grobach kobiecych oprócz narzędzi, składano też liczne ozdoby. W V-VI wieku popularne tam były ozdoby głowy w formie diademów wykonanych z kilku rzędów brązowych spiralek, pod którymi w tyle głowy znajdowała się szeroka spirala do upinania włosów. W IX-XI wieku w wyposażeniu grobów kobiecych wzrosła ilość naszyjników, głównie skręcanych z drutów, poza tym dawano kobietom kolie z brązowych spiralek i zawieszek, napierśniki w postaci paiy szpil z łańcuszkami, bransolety spiralne. W XH-XIII w. także na Żmudzi zaczął się szerzyć zwyczaj ciałopalenia, a spalone szczątki zmarłego składano w płytkich jamach.

Kolejna grupa cmentarzysk związana jest z Zemgalami. Suwerenny rozwój tej grupy plemiennej zakończyła inwazja Kawalerów Mieczowych. Natomiast u schyłku IV wieku i na początku V wieku porzucono tam zwyczaj grzebania pod kurhanami, gdyż zastąpiono je płaskimi cmentarzyskami szkieletowymi. W V w. rozplanowanie grobów na nekropoli było jeszcze chaotyczne, od VI w. widoczny już jest układ rzędowy. Orientacja często zależała od płci. Także związek z płcią wykazuje ułożenie rąk, mianowicie kobiety miały ręce złożone wysoko na piersi z dłońmi pod brodą, mężczyznom lewą dłoń opierano na pasie. Wyposażenie tych pochówków było bardzo zbliżone do Żmudzi.

Na terenie Auksztoty w V-VI wieku większość zmarłych nie była poddawana ciałopaleniu. Kobiety składano głową na wschód, mężczyzn — na zachód. W jamie grobowej zalegały czasem kamienie a około 15-25% grobów pozbawione było wyposażenia. W inwentarzu grobów męskich w V-VI wieku występowała broń (siekiery, topory, noże bojowe, ostrogi, czasem groty oszczepów). Z ozdób znamy naszyjniki, bransolety, zapinki kuszowate. W bogatszych grobach ozdoby były wykonane ze srebra, okazalej również zdobione były okuciami rogi do picia. Pochówki kobiet zawierały diadem ze spiralek i zawieszek oraz inne ozdoby podobne do męskich, lecz jest ich więcej. Z narzędzi występują noże, sporadycznie przęśliki.

W V wieku na cmentarzyskach Auksztoty pojawiły się groby ciałopalne, a w VII w. ten obrządek już dominował. Początkowo pochówki ciałopalne umieszczano wśród szkieletowych, później lokowano je w oddzielnych partiach cmentarza. Równocześnie z wprowadzeniem ciałopalenia zaczęto w oddzielnych jamach grzebać nie spalone konie, czasem nawet składano je w wyodrębnionej partii cmentarzyska. Większość pochówków koni pochodzi na tych obszarach z X-Xm wieku a nawet z XIV wieku. Konie wyposażano w wędzidło i sprzączki, znane są też bogate pochówki końskie z obfitym rzędem końskim, zdobionym srebrem, zaopatrzone także w strzemiona. Ponadto do grobów końskich wkładano żelazne dzwoneczki, bursztynowe paciorki, niekiedy naszyjniki.

Ostatni obszar, który wyróżniają specyficzne dla niego cmentarzyska to Litwa wschodnia: Do IV wieku tereny te znajdowały się w zasięgu kultury ceramiki