skanowanie0009

TT' lidward I Jnliżuk

111111U111 widzeniu państwu Azji Wschodniej wykazały, że jest możliwe wykorz elektów globalizacji w korzystny dla siebie sposób. Słabość państw poradźloui i ( /innej Alryki są przykładem niepowodzenia w wykorzystaniu elektów idol

sutej i.

kształtowanie się po/iomii biedy w poszczególnych rcgionncli Świnia w latach I *>HI (% inl/iiilu populacji dysponującej mniej niż 1 USD dochodu dziennie liczonym w( parytetu siły nabywczej)

Regiony	1981	1984	1987	1990	1993	1996	1999
A/.jn Wschodnia i Pacyfik	56,7	38,8	28,0	29,5	24,9	15,9	15,3
Eurona i A/jn Środkowa	0,8	0,6	0,4	0,5	3,7	4,4	6,3
Ameryka Łacińska i Karaiby	10,1	12,2	11,3	11,6	11,8	9,4	10,5
llliski Wschód i Afryka Pin.	5,1	3,8	3,2	2,3	1,6	2,0	2,7
A/jn Południowa	51,5	46,8	45,0	41,3	40,1	36,7	32,8
Alrykn Subsaharyjska	41,6	46,3	46,9	44,5	44,1	46,1	45,7
Świat	40,4	33,0	28,5	27,9	26,3	22,3	21,5

Żrńdlo; llitmim Ocwhpmcnt Report 2005, United Nations, New York 2005, s. 34.

W toczącej się debacie na temat wpływu procesów globalizacyjnych na paltot' wiele uwagi poświęca się temu, jak wpływają one na kształtowanie się ustrój;, demokratycznych w świecie. Zgodnie z poglądem ideologii liberalnej, globalizsfl przejawia się w upowszechnianiu zasad gospodarki rynkowej i demokracji w świra i że są to procesy współzależne, w takim sensie, iż istnienie ustroju demoknuyej nogo gwarantuje sprawne funkcjonowanie gospodarki rynkowej i co za tym itl/ wykorzystanie w sposób korzystny efektów globalizacji. Jeśli chodzi o wzrff ilościowy państw uznawanych za demokratyczne, to istotnie można mówić o /im oząoym postępie w pozimnowojennym okresie. W 1990 r. państw demokratycznych (tzn, takich, w których istniały systemy wielopartyjne) było 39%, a w 2003 r, -M 55%, państw autokratycznych w 1990 r. było 39%, a w 2003 r. — 18%. PozoNttl* li| grupę tworzyły państwa o ustrojach mieszanych, których w 1990 r. było 22%( a w 2003 r. — 27%²¹.

Zestawienie państw uznawanych za beneficjentów globalizacji i tych, któro nil skorzystały z jej efektów z uwzględnieniem kryteriów ustroju demokratycznego uli potwierdza w pełni twierdzeń ideologii liberalnej. Tak więc spora grupa państw afrykańskich i Ameryki Łacińskiej funkcjonuje opierając się na systemie wielo* partyjnym. Większość republik poradzieckich — przynajmniej formalnie |Q demokracje. Państwa Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz państwa A/|| Wschodniej z Chinami na czele, pomimo braku u siebie ustroju demokratycznego znakomicie zmniejszyły u siebie zakres ubóstwa. W tym kontekście często dokonuje

¹¹ Humań Dawlopmant Report 2005, United Nations. New York 2005, s, 20,

HM»Nliiwlenlii Indii, największego państwa demokratycznego pod względem liczby tiairl w święcie i Chin, państwa o ustroju określanym jako „miękki autoryta-‘ i¹, gilzie to pierwsze państwo rozwija się wolniej, a drugie jest przykładem •hi opartego na wykorzystaniu efektów globalizacji ekonomicznej.

M">cmy więc stwierdzić, że procesy globalizacji w ostatnich dwóch dekadach ownd/ily do znacznego zróżnicowania państw pod względem rozwoju i ubó-JN • żr nie wszystkie państwa stały się beneficjentami, gdyż znaczna ich część ‘In /.marginalizowana w stosunkach międzynarodowych — co staje się ważnym Mieniem w krytyce efektów globalizacji.

Illliyin ważnym aspektem oceny procesów globalizacji jest to, jak zmieniają się I w liiklm zakresie zmieniają istotę i naturę państwa, jako organizacji społecznej, iwaiiy już wcześniej Keinichi Ohmae w wydanej ponad 10 lat temu książce In [niihlwa narodowego, jednoznacznie zaprorokował, że w gospodarce glo-| państwa narodowe stały się niepotrzebnymi jednostkami politycznymi, które miiżllwinją dokonywanie racjonalnych wyborów ekonomicznych przez przed-Imm.i wn ’ ’. W tym samym duchu wypowiada się znana angielska badaczka sto-i'iw międzynarodowych Suzan Strange, która w swych pracach prezentowała I, że logika działania rynków międzynarodowych jest tak duża, że prowadzi to piiiiiniojszenia roli państw. To rynki, a nie państwa regulują procesy globali-

l",

sinieje niemało dowodów na to, że tak jest w istocie, gdy np. mówi się, że rynki 'linowe reagują na decyzje rządów wycofywaniem środków finansowych z da-' i jm|u, W zależności od własnych ocen decyzji postrzeganych przez rynek jako ](il/yiitne, W len sposób nagradzająone i karcą rząd danego kraju za taką, a nie politykę budżetową lub podatkową. Przepływy inwestycji portfelowych i trans-M im międzynarodowym lynku walutowym dokonywane są niezależnie od władz JllIW l oddziałują na parametiy gospodarek (kurs walutowy, bilans płatniczy) tak MUO. że państwa muszą to uwzględniać jako zewnętrzny i niezależny czynnik ■Wojuj polityce gospodarczej. Zależność w tej dziedzinie jest tak duża, że prak-/lile żadne państwo nie jest w stanie im się przeciwstawić. Na przykład uważa to przy obecnej skali obrotów na światowym rynku walutowym, interwencje jkńw centralnych w celu obrony kursu waluty krajowej są skazane na niepowo-Jllo,

Procesy globalizacji ekonomicznej zmieniają pojęcie przestrzeni geograficznej lyill sensie, że nie ograniczają się tylko do terytorium danego kraju. Granice eko-ile/ne państwa tracą na znaczeniu w procesie podejmowania decyzji o alokacji czynników produkcji. Mówi się w związku z tym o odtcrytorialnicniu (deterrilo-linii iiilon), tj, oderwaniu od obszaru danego państwa decyzji ekonomicznych przez pi/nhiębiorstwu międzynarodowe, banki i pozabankowe instytucje finansowe.

" K i (lllintio, Tlw lind of Ilia Nallon State - - The Rlse o/Raglonal Economius, London 1995.

" S Stmilgo, Tlw Ratroat uf thu State, Tlw Df/fuslon of Rower In tlw World lico nomy, Cambridge Pinii, States and tlw Market, London 1999,