skanuj0014 (18)

Ścisły Miu (sposób rozumieniu) limk torów prnwdriwnicinwych. stanowiących - jak pamiętamy - s&c togkrJK rarhurku /ilań. można pr/okuwić za pomocą tabel cŁrcflającydi, w jaki sposób wmość logiczna dmj ftiokcy /daniowej ukty od wartoici bgicuej jej argumentów. Tabek b*k nazywa się matrycami logkaayml.

Znamy już matrycę negacji, gdy* w tabeli prerdaiuwłająccj jednoarguiiKO-tnwe funktocy prawdziwościowe odpowiadała jej kolumna fj(pX Wzięła osobno RUryca ta wygi >ła nauępo jęto:

J* widać. negacja jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy. gdy jej argument rst fekzywy, nat:«nkol pst <ma fałszywa wtedy i tylko wtedy, gdy jej argument .test prawd/ iwy nćpowicdn&M'.* (taktora negacji w potocznym języku pohkhn Ml przede wszystkim zwroty: „Nieprawda, że-" oraz „Nic jest udc, te...". Ak bmil/o często zamiast siOM>waaia tych spójników pcryzćaniowycli twtwry się negację poprzez rżyck n«urę> wyrażenia „nk", kito w /alrtncdci od konie-ksfci umicsyczn się pr/cd zapnecunym zdaniem bądź wewnątrz tego zdania przed orzeczeniom. Tak np. zatnlMt |>owiedzicd „Nieprawda, żc wszyscy 1’oluey mj leniwi", powie się raczej „Nlo wszyscy ttilncy sq leniwi", n znmlust „Nieprawda. żc Jan uczy się systenuitycznłe", powie się krócej „Jun nie uczy się systematyc/nk". Nuleży jednak |m: nięiać, żc reguły używania zwrotu „nie” jako funktnra negacji (pr/.yzdaniowcj) nie są jasne i w pełni konsekwenine, co może prowadzić tło nieporozumień Np. zdanie: „Niektórzy studenci nic at| leniwi" nln Jest negucjii wlania: „Niektórzy studenci s» leniwi". Wobec togo, uZywając słowu „nic" Jako liinkumi negacji pewnego zdaniu p, warto w przypadkach wątpliwych sprawdzić, czy otrzymane w ten sposób /'lanie będzie równoważne zdaniu typu: „Nieprawda, Ze p“.

Koniunltcję dwódi zdart okidln nasiępu|j>ca matryca:

Jak widać, koniunkcju JckI prawd? lwu wtedy > tylko wtedy, gdy Obydwu jej człony {argumenty) są prawdziwe. Tuk np. koniunkcju „Wisła wypływa w Karpatach i wpada do Bałtyku" jexi zdaniem prawdziwym. Natomiast koniunkcju jest fałszywa wtedy i tylko wtedy, fidy przyhtumniej jeden z. jej członów jest fałszywy, lak więc fałszywe byłoby zarówno zdunie (koniunkcju) „Wisła wypływa w Karpatach ł wpada do Morzn Czarnego", jak i zdanie „Wisła wypływu w Sudetach i wpadu do Bałtyku", Juk też zdanie „Wisła wypływa w Sudetach i wpada do Morza Czarnego".

Podstawowymi odpowtedntkumi funktora tconmukoji w Języku potocznym są słowa ,4" i „om", traktowane Jako tego rodzaju spójniki miądzyzdonlowe, które stwierdzają, żc obydwu ałuny rzeczy opisane przez zdania składowe (argumenty koniunkcjl) są zgodne z. rzeczywistością; pr/.y czym kolejność tych zdań składowych jest dowolna.

Jak się okazuje, rolę spójnika koniunkcjl może również pełnić wiele innych wyrażeń, takich jak: „u", Jęcz", „ale", „zaś", „chociaż”, „mino że”. Jeśli np. zechcemy zbudować matrycę logiczną ilła zdurt; „Onufry /dal egzamin, a przespał wszystkie wykłady", „Onufry przespał wszystkie wykłuły, lec/, zdał egza-niin", „Mimo żc Onufry przespał wszystkie wykłady, zdał eg/uiim”, 10 ł»ię okaże, że będzie ona identyczna z matrycą zdania „Onufry przespał wszystkie wykłady 1 zdał egzamin”. Lecz powyższe spójniki, oprócz tego. że mają znaczenie funkiom koniunkcji, wyrażają dodatkowo pewien stosunek wypowiada jącej się osoby do stwierdzanych faktów (jakąś konfliktowość lej sytuacji, zaskoczenie, zdziwienie czy żal, żc fakty te zaistniały), a to mu już charakter intensjonalny. Dlatego spójniki tc nie we wszystkich kontekstach są wymienialne to spójnikiem ,4". Gdyby np. ktoś zamiast powiedzieć „Śnieg jest biały i cukier jest biały" powiedział „Śnieg jest biały, lecz cukier jest biały”, zabrzmiałoby to dziwacznie. Ktoś taki mógłby się spotkać z pytaniem, dlaczego lecz, skoro nie mu tu żadnej konflik KiwoścW Zc względu na powyższe racje omawiane spójniki nazywa się czasami „logicznymi synonimami" spójnika „i".

Wreszcie należy również zwracać uwagę na to. żc spójnik „i” może być użyty w takim znaczeniu, że jest synonimem zwrotu „a następnie" czy „i w wyniku tego”, juk rip. w zdaniu „Onufry okradł sklep i został zatrzymany prze/, policję”. O tym. żc .4” nie występuje (u w roli funktora koniunkcji, przekonuje nas fakt, iż zamiana kolejności zdań składowych spowoduje zmianę sensu całego zdania (otrzymamy bowiem „Onufry został zatrzymany przez policję i okradł sklep").

SS