40237 skanuj0008 (18)

3.2. Planowanie zagospodarowania turystycznego na obszarach stricte turystycznych 167

Jak wskazuje sama nazwa koncepcji, jest ona bliska obowiązującej we współczesnym planowaniu przestrzennym zasady zintegrowanego planowania. Jak podaje W. Hall [1996,715], koncepcję zintegrowanego ośrodka turystycznego zaczęto w praktyce (chociaż nie pod tą nazwą) stosować już w latach 50. XX w. na Hawajach (Stany Zjednoczone). Jednak dopiero w latach 70.-80. zaczęła zdobywać coraz większe uznanie i stała się jedną z podstawowych koncepcji planistycznych stosowanych w celu właściwego zagospodarowania turystycznego miejscowości o funkcjach turystycznych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, iż mimo że już wtedy wiele nowych inwestycji turystycznych spełniało wymagania stawiane obecnie przed zintegrowanymi ośrodkami turystycznymi, ale termin ten nie był jeszcze w tak powszechnym użyciu, jak dziś.

Obecnie na świecie jest wiele ośrodków turystycznych i turystyczno-rekreacyjnych, które bezpośrednio lub pośrednio nawiązują do koncepcji zintegrowanego ośrodka turystycznego. Te pierwsze zaplanowano w sposób świadomy w celu aktywizacji miejscowej gospodarki, rozwijają się z myślą o przyczynieniu się do rozwoju lokalnego (lub regionalnego) i w możliwie dalekim stopniu spełniają wymagania związane z ochroną środowiska przyrodniczego. Chociaż nie zawsze rozwój funkcji turystyczno-rekreacyjnej pociągnął za sobą rozwój innych sfer życia społeczno-gospodarczego, wspomniane ośrodki powstały w sposób celowy w ramach działań składających się na politykę regionalną.

Jednak ośrodki turystyczne i turystyczno-rekreacyjne, które pojawiły się z innych powodów - zazwyczaj stńcte komercyjnych - nie zawsze spełniają kryteria pozwalające uznać je za zintegrowane ośrodki turystyczne. Chociaż często przyczyniły się one co prawda do pobudzenia lokalnej gospodarki, proces ten nie został jednak wcześniej zaplanowany i pojawił się jako skutek uboczny rozwoju funkcji turystyczno-rekreacyjnej. Ponadto tego typu ośrodki powstały często z pominięciem wielu procedur związanych z ochroną środowiska przyrodniczego⁶². Problem ten znalazł odzwierciedlenie w przytoczonym już artykule G. Walla [1996], który zwrócił uwagę na dwojakie rozumienie pojęcia Jntegrated tourist resort”. Według G. Walla niektórzy planiści uważają je za synonim określenia „samowystarczalny” (ang. self-contained), co oznacza, iż ośrodek taki powinien być tak zorganizowany, aby zaspokoić wszystkie potrzeby turystów, ale jednocześnie grozi to jego wyłączeniem się z lokalnego układu społeczno-gospodarczego, a tym samym wystąpieniem zjawiska nazywanego efektem „enklawy turystycznej”. Tego rodzaju sytuacje można spotkać m.in. w Egipcie, gdzie Al Gouna, Dahab (ryc. 32), czy Hurghada są dobrymi przykładami „enklaw turystycznych”.

Na szczęście coraz częściej zwrot „zintegrowany ośrodek turystyczny” jest traktowany wręcz przeciwnie - jako wielofunkcyjny zespół urządzeń i usług turystycznych ściśle powiązany z otaczającym go lokalnym układem społeczno-ekonomicznym oraz uwzględniającym wymogi związane z ochroną środowiska przyrodniczego.

62

W niektórych przypadkach trudno jest rozróżnić od siebie te dwa typy ośrodków, dlatego w tej książce postanowiono przedstawić kilka przykładów zarówno ośrodków pierwszego rodzaju, jak i drugiego. Ich wspólnymi cechami jest to, iż powstały stosunkowo niedawno, powstały w sposób planowy, znajdują się w regionach, gdzie do niedawna funkcja turystyczna bądź nie istniała, bądź była słabo rozwinięta oraz mają charakter dużych wielofunkcyjnych ośrodków turystyki międzynarodowej.