skanuj0001 tif

¹ MJi|JP!WW

I. Logika, dialektyka, filozofia i retoryka

j

i

i

i

i

W notatniku poświęconym retoryce starożytnej Roland Barthes słusznie zauważa, że „retoryka musi być zawsze odczytywana w obrębie gry strukturalnej ze swoimi sąsiadkami (gramatyką, logiką, poetyką, filozofią)”'. Dodałbym od siebie, iż aby dobrze usytuować retorykę i lepiej ją zdefiniować, trzeba również określić precyzyjnie jej związki z dialektyką.

W swoim Organonie Arystoteles wyodrębnił dwa rodzaje rozumowań: rozumowania analityczne i rozumowania dialektyczne. Badaniami rozumowań analitycznych, które podjął w Anality-j kach pierwszych i wtórych, zasłużył sobie na miano ojca logiki formalnej. Jednakże logikom współczesnym umknął z pola widzenia fakt - ponieważ nie dostrzegli jego wagi - że w Topikach, ] Retoryce i 0 dowodach sojistycznych, Arystoteles przestudiował I rozumowania dialektyczne, co czyni zeń także ojca teorii j i argumentacji.    '

j    W Analitykach Arystoteles bada formy poprawnego wynikania

| inferencyjnego - zwłaszcza sylogizmu, które pozwalają, przy j założeniu pewnych hipotez, wyprowadzić w sposób konieczny i wniosek: jeżeli wszystkie A są B i wszystkie B są C, wynika stąd w ! sposób konieczny, że wszystkie A są C. Inferencja jest poprawna j bez względu na prawdziwość czy fałszywość przesłanek, ale j wniosek jest prawdziwy tylko wówczas, gdy przesłanki są | prawdziwe. Inferencja charakteryzuje się tym, że jest czysto i | formalna, albowiem jest ona prawidłowa bez względu na treść/

1

R. Barthes, L’andemme rhetoriqiie, „Communications”, 16, Paris 1970, s. 194.