tpl
4

Przed rozdrobnieniem surowiec myje się aoKiaame wouą, szczegomie.

nieniową prasę hydrauliczną. Soki zawierają rozpuszczalne składniki występu*-;;; jące w świeżych roślinach. Wyciśnięty sok z reguły jest mętny, ^:'wskut,ekl^ obecności w nim związków wielkocząsteczkowych o charakterze koloidówWN? (białka, pektyny i inne). Po przesączeniu lub odwirowaniu cząstek zamęczysz- ^:.y\ czeń mechanicznych, sok poddaje się procesowi klarowania.    ;Ę mĘ0.

W zależności od substancji balastowych oraz składu zespołu substancji' ‘ leczniczych sposób postępowania jest zróżnicowany i może przebiegać na zimno    I

lub w temperaturze podwyższonej..    •

Soki termołabilne po wyciśnięciu pozostawia się na pewien czas w chłodnym ■' I miejscu w -celu odbalastowania. Po sedymentacji produkt ponownie się sączy. % i Soki odporne na ogrzewanie klaruje się przez krótkotrwałe ogrzanie do    |

80°C. Skoagulowane białko, strącony błonnik, chlorofil, lub też garbniki odr\ dzielą się piz.cz sączenie. \» piuccsie ujm następuje częściowe umcezynmenie•% enzymów.    ..    j

Soki zawierające znaczne ilości pektyn (owocowe) klaruje się przy użyciu- | I enzymów hydrolizujących, jakimi są esteraza i glikozydaza. Niektóre z 'roz; wiązań patentowanych zakładają obróbkę enzymatyczną przed procesem prą-sowania surowca. Występowanie pektyn w sokach jest z wielu 'względów. -' niewskazane. Zmniejszają one wydajność wyciskanego soku na skutek dużej zdolności wiązania wody. Utrudniają sączenie, a po ogrzaniu z cukrem':liifef, dodaniu alkoholu żelują.

Nowymi technikami klarowania lub odbalastowania soków są ultrafiltracją ■ i odwrócona osmoza, w której dodatkową zaletą jest też możliwość zagęsz-),; czania produktów. Proces ten może być stosowany przede wszystkim tam, gdzie^-' niemożliwe jest ogrzewanie soków. Istotną niezwykle korzystną cechą jesf^-; otrzymanie produktów czystych mikrobiologicznie. Właściwy dobór membran-:¹-decyduje, o dużej wybiórczości procesu, możliwe jest oddzielenie enzymó|r.'; i substancji o określonej masie cząsteczkowej . Techniki membranowe stanowią | jeden z najmniej energochłonnych procesów.

Tak sporządzone soki stanowią gotową postać leku lub mogą być przerabiaj • ne dalej, np. na syropy. Zagęszczone soki, zwłaszcza z surowców witaminowych • -i o dużych walorach smakowych, są przerabiane na proszki metodą suszęąiaj| rozpyłowego.    _> ^flR;

Produkty te, odpowiednio opakowane i przechowywane, są trwałe i służą^: najczęściej jako corrigens smaku i barwy wielu postaci leków. Szersze zai m sowanie w tym zakresie znajdują w przemyśle spożywczym soki suszony rozpyłowo. Trwałość prawidłowo otrzymanych i właściwie przechowywanych;;;- , soków może wynosić 6 —12 miesięcy, a po otworzeniu opakowania przydatńó$£j, do spożycia zachowuje przez 7 dni.    ;_;|§f

Soki stabilizowane (Succi stabilisatae). Otrzymuje się je ze świeżych sur o weń roślinnych, w odróżnieniu od poprzednich, zazwyczaj po wstępnym unieczyi nieniu enzymów. Najczęściej stosowanym inhibitorem jest alkohol etylov^pf Świeży surowiec, uprzednio oczyszczony i rozdrobniony, poddaje się stabiłizaPJ! parami alkoholu etylowego 95% w autoklawach pod ciśnieniem 0,2 MPa PŻ3Ę 2—4 h. Sok stabilizowany-otrzymuje się z tak przygotowanego surowca p^

Woo macerację rozpuszczalnikiem przygotowanym z alkoholowego płynu wy-fjągowego (uzyskanego po stabilizacji), etanolu 95% i wody, w proporcjach takich, aby w gotowym produkcie zawartość alkoholu etylowego wynosiła 25-30%. Czas maceracji jest zróżnicowany — zależny od charakteru chemicznego substancji czynnych oraz części rośliny, stanowiącej surowiec (korzeń, kłącze, ziele). ^    -    ....    '

- po zakończeniu procesu maceracji zbiera się płyn wyciągowy przez odciekanie. Surowiec poddaje się prasowaniu i otrzymany płyn wyciągowy łączy _z płynem z procesu odciekania. Otrzymany produkt podlega procesowi odbalastowania (sedymentacja makrocząsteczek) podczas leżakowania w zbiornikach. Czas leżakowania jest zróżnicowany, zależny od preparatu. Po przesączeniu sok jest dozowany do butelek.

W przypadku surowców, w których działanie enzymów jest powolne, można stabilizować wyciśnięty sok alkoholem etylowym w proporcji 1 cz. alkoholu na 3 cz. soku.

w    i~ju    na ugui paiejuiuwaiiycii, uu siauiiizacji so

fii ków wykorzystuje się dodatki odpowiednich substancji chemicznych (np. sok z czosnku — kwas fumarowy, sok z aronii — kwas winowy). Krajowy przemysł dostarcza do lecznictwa następujące soki:

Sok z korzenia łopianu (.Bardanae succuś) — o działaniu odtruwającym, zalecany w zaburzeniach przemiany materii.

Sok z liści brzozy (Betulae succus) — pobudzający przesączanie w kłę-buszkach nerkowych, do stosowania w przewlekłych chorobach nerek.

Sok z ziela jeżówki purpurowej (Echinaceae succus) — o działaniu immunostymulującym, zalecany w profilaktyce i leczeniu zakażeń bakteryjnych i wirusowych. _f .

Sok z kwiatów i liści podbiału (Farfarae succus) — o działaniu wykrztuśnym, stosowany w przewlekłych nieżytach dróg oddechowych.

Sok z ziela dziurawca (Hypeńci succus) — stosowany w osłabieniu czynności wątroby oraz nieżytach przewodu pokarmowego.

Sok z zi.ela krwawnika (Millefolii succus) —- stosowany w nieżytach i stanach zapalnych przewodu pokarmowego, z krwawieniami.

Sok z ziela babki lancetowatej (Plantagini succus) — działa wy -krztuśnie i rozkurczowo na mięśnie gładkie górnych dróg oddechowych oraz przeciwzapalnie na błony śluzowe.

Sok z korzenia mniszka (Taraxaci succus) — pobudza czynność wątroby i wydzielanie soku żołądkowego.

Sok z ziela pokrzywy (Urticae succus) — działa odtruwająco, remine-ralizująco, w zaburzeniach przemiany materii, początkowym okresie cukrzycy.

Grupą preparatów, które straciły na znaczeniu w przetwórstwie zielarskim, są soki zagęszczone, forma często spotykana w przetwórstwie spożywczym. Otrzymywane były najczęściej z owoców, które po zmiażdżeniu prasowano, a otrzymamy sok poddawano fermentacji i odbalastowaniu przez leżakowanie. Taki sok fi Pozbawiony pektyn zagęszczano pod zmniejszonym ciśnieniem tak, aby z 10 cz.

surowca otrzymać ‘1 cz. soku zagęszczonego. W nowoczesnym przetwórstwie g uzyskanego w wyniku prasowania soku nie poddaje się fermentacji, lecz zagęsz-p przez stosowanie technik membranowych lub przez kriokoncentrację, tj. fe ^ymrażanie wody w specjalnych urządzeniach (soki z owoców cytrusowych).