u

stylizacji (archaizacja) lub wzmocnienia ekspresji, np. kmieć, miesiąc (księżyc) na niebie

Barbaryzm (makaronizm) - element (wyraz lub zwrot) lub forma (forma fleksyjna, konstrukcja składniowa) przeniesiona do wypowiedzi z języka obcego (zapożyczenie). Stanowi wtrącenie pojedynczego słowa pochodzącego z obcego języka. Opiera się na zasadzie kontrastu między językami, np.

Twardowski ku drzwiom się kwapił

Na takie dictum acarbum,

Diabeł za kontusz ułapił:

"A gdzie jest nokile verbum?

Żargon - pejoratywnie nacechowana nazwa jeżyka specjalnego. Ze względu na nacechownie ekspresywne we współczesnej terminologii językoznawczej niemal całkowicie wyparta przez termin "slang". Zachowała się natomiast w języku potocznym, w którym określa się nią język specjalny, do którego ma się pogardliwy stosunek.

Prozaizm - wprowadzony do wypowiedzi poetyckiej element (najczęściej leksykalny) pochodzący spoza wykształconego w danym momencie historycznym systemu języka poetyckiego, przynależny np. do języka potocznego czy któregokolwiek ze stylów funkcjonalnych. Pojawienie się prozaizmu może być wynikiem nieudolności pisarza, częściej jednak jest zamierzonym zabiegiem i zyskuje nacechowanie stylistyczne, np. w wierszu K. I. Gałczyńskiego:

Chciałem tam wejść, na Heraklita, nie jestem chuchrak ni słabeusz, ale policjant wciąż się pyta - Przepraszam, czy pan jest Orfeusz?

Parafraza - swobodna przeróbka tekstu lub tłumaczenia, która rozwija i modyfikuje treść oryginału, zachowując jednak jego zasadniczy sens. Przeciwieństwo metafrazy - literalnego przekazu słowo w słowo, np.

Bogarodzica Dziewica, złotem gotycka Maryja nad ołtarzem płonąca koralami u szyi, u twego syna Gospodzina cala Jerozolima: na ścianie

M. Białoszewski „Stara pieśń na Binnarową)

Stylizacja - celowe naśladowanie w wypowiedzi będącej realizacją danego stylu wybranych cech stylu innego, wyraźnie odcinającego się, dającego rozpoznać jako cudzy i zewnętrzny. Styl ten jest tzw. wzorcem styli zacyjnym.

Pastisz - odmiana stylizacji, utwór naśladujący istotne cechy jakiegoś dzieła lub stylu, zagęszczający je i uwydatniający. W przeciwieństwie do satyry uprawiany bywa w celu pochwały stylu, maniery danego pisarza, nie w celu jego krytyki