wspolczulne pobudzajace004

Działanie adrenaliny na serce jest jednak niekorzystne - wytwarza ona bowiem nieekonomiczny rytm pracy serca: przyspieszony, o mniej wydajnych skurczach i dużym zużyciu energii.

Najsilniejsze działanie ogólne adrenalina wywiera przy wprowadzeniu dożylnym. Wstrzyknięta podskórnie kurczy miejscowo naczynia, co utrudnia wchłonięcie jej do krwiobiegu. W miejscu wstrzyknięcia następuje zblednięcie skóry. To miejscowe działanie adrenaliny na naczynia wykorzystuje się przy znieczuleniu miejscowym, podając ją np. razem z prokainą czy lidokainą, co zwiększa i przedłuża działanie znieczulające. Stosuje się też niekiedy adrenalinę miejscowo do tamowania krwawień powierzchownych, np. z nosa czy z zębodołu po ekstrakcji zęba. Krwawienie zwykle prawic natychmiast ustaje, jednak wtórnie dochodzi często do rozszerzenia naczyń i ponownego krwawienia, jeśli w tym czasie nie wytworzyły się skrzepy.

Inne

narządy

Oprócz działania na układ krążenia adrenalina wywołuje wiele objawów charakterystycznych dla sympatykotonii.

Poraża mięśnie gładkie oskrzeli (wynik pobudzenia części receptora p--adrenergicznego), rozszerzając światło oskrzeli - przerywa m.in. napad dychawicy oskrzelowej, zmniejsza wydzielanie śluzu i soków trawiennych oraz hamuje ruchy perystaltyczne jelit, kurcząc jednocześnie ich zwieracze. Bardzo charakterystyczny jest wpływ adrenaliny na przemianę materii - wzmaga ona podstawową przemianę materii, a zwłaszcza przemianę węglowodanów. Równocześnie zwiększa stężenie cukru we krwi przez zwiększenie rozpadu glikogenu w wątrobie - jest pod tym względem antagonistą insuliny. Nasila lipolizę zwiększając ilość wolnych kwasów tłuszczowych.

Zastosowa

nie

Tab. 12.6.

•    W stanach alergicznych - wstrząs anafilaktyczny (lek z wyboru).

•    W zapaści pochodzenia sercowego.

Podstawowe efekty fizykochemiczne, biochemiczne i fizjologiczne stymulacji receptorów a- i p-adrenergicznych

	Efekty
	fizykochemiczne	biochemiczne	fizjologiczne
Receptor a	Depolaryzacja błony komórkowej	aktywacja cyklu pentozowego (?)	skurcz mięśni gładkich, zmiana funkcji wydzielniczej gruczołów
Receptor p	Hiperpolaryzacja błony komórkowej	aktywacja adeny-locyklazy -* wytwarzanie cAMP -*■ aktywacja fosforylazy -» aktywacja wielu enzymów wewnątrzkomórkowych	rozkurcz mięśni gładkich, zwiększenie siły skurczu mięśnia sercowego, zmiany metabolizmu tkanki mięśniowej i tłuszczowej

•    Łącznie z lekami znieczulającymi miejscowo w celu wywołania niedokrwienia odcinka znieczulanego i zwiększenia siły i czasu działania środka znieczulającego.

•    Niekiedy - w jaskrze „otwartego kąta przesączania”.

Przeciw

wskazania

1.    Nadczynność tarczycy - nadmierna wrażliwość na adrenalinę.

2.    Niedomoga wieńcowa.

Zator płucny.

•1. Nadciśnienie, miażdżyca naczyń, tętniak, i. Znieczulenie ogólne cyklopropanem.

U. Ciąża.

Preparaty i dawkowanie

I Inj. Adrenalini 0,1 % (Fastjcct) - ampułki 0,001 g/1 ml oraz płyn (0,1% roztwór) w postaci wstrzyknięć podskórnych i dożylnych (w roztworze 0,9% NaCl) 0,5-1,0 mg jednorazowo, w razie potrzeby powtarzając dawkę po 5-10 minutach.

). Pivepol 0,1 % (Oftanex) - dipiwefryna, pochodna epinefryny, ulegająca hydrolizie do epine-fryny; krople do oczu 0,1%.

12.5.2. Noradrenalina (Norepinefryna)

Działanie

Biochemiczne następstwa pobudzenia receptorów p-adrenergicznych

Ryc. 12.8.

Noradrenalina jest hormonem wytwarzanym w zakończeniach nerwów współczulnych oraz częściowo łącznie z adrenaliną w nadnerczach. Działa głównie na receptor alfa (oCj i cc₂). W odróżnieniu od adrenaliny nie pobudza układu bodźcoprzewodząccgo serca i nic przyspiesza jego czynności, a nawet ją zwalnia. Powoduje natomiast bardzo znaczny skurcz wszystkich naczyń

305