�egna�ek4

152

Przykłady w^nych rodzajów notatek można spotkać w wiciu książkach poświęconych problematyce samokształcenia'. Ponadto poszczególni autorzy formułują różne zalecenia, jak należy sporządzać notatki (niezależnie od jej rodzaju).

W stosowaniu metody pracy z książką najistotniejsze jest jednak to. aby dobrze zrozurmcć zdobywany tą drogą materiał, zachować go długo w pamięci i umieć go wykorzystać w różnych sytuacjach i do rozwiązywania różnych problemów. Ustalono. ze istnieją różne stopnie rozumienia tekstu. J. Półturzycki wymienia np. pięć takich stopni^{1 2}:

1 — polega na _ucfcwyccmu~ w tekście paru luźnych informacji, które nie tworzą jednak pełnego obrazu przedstawianej w mm treści;

H - sprowadza się do ułożenia uzyskanych informacji w pewne luźne grupy, niclwo-rzące wspólnie żadnej całości:

Ul _ charakteryzuje się średnim stopniem rozumienia tekstu, co przejawia się tym, k czytający potrafi uchwycić w bardzo ogólnym zarysie całość zagadnienia;

I\ - wskazuje na umiejętność wydobycia z tekstu wszystkich istotnych informacji i występujących między nimi powiązań. Ten stopień rozumienia tekstu roni-muny jest jako dobry;

V — oznacza najwyższy poziom rozumienia tekstu (bardzo dobry) i polega na „uchwyceniu” w nim wszystkich informacji (do najdrobniejszych włącznie) oraz ich wzajemnych powiązań.

Stosowaniu metody pracy z książką powinno towarzyszyć stopniowe zapoznawanie młodzieży ze sposobami posługiwania się katalogami bibliotecznymi oraz słownikami, encyklopediami, leksykonami i innymi tego typu wydawnictwami. Wskazane jest również zachęcanie młodzieży (zwłaszcza licealnej i studenckiej) do czytania czasopism o tematyce związanej z poszczególnymi przedmiotami nauczania, np. „Poznaj swój kraj** w nauczaniu geografii.

6.3.7. Wykład

Wykład wyjaśniany jest w dydaktyce raz jako forma kształcenia, a innym razem jako metoda. Jeśli wypełnia on całą jednostkę organizacyjną kształcenia (np. całą lekcję) wówczas może być traktowany jako forma organizacyjna procesu kształcenia i pod tym kątem analizowany. Natomiast jeśli w danym zajęciu dydaktycznym (lekcji) zajmuje tylko pewną część czasu, nawet większą jego część, to stanowi wtedy metodę kształcenia. Czasem może być nawet jedną z wielu metod stosowanych w danej jednostce organizacyjnej kształcenia. W literaturze dydaktycznej wykład wymieniany jest jednak częściej jako metoda.

Wykład jako forma kształcenia stanowi całość organizacyjną, trwającą pewną dość czasu (najczęściej 45 łub 90 minut), obejmującą wykładowcę (nauczyciela.

otuczyctcla akademickiego) i grupę uczniów (siuActkAw) zporosdamysh w ledle określonym miejscu (uli wykładowej, auli itp > Z lA. rozumianym wy%Mca mamy do czynienia dopiero w dydaktyce Kłuły wytuej. W dydaktyce skały podstawowej (a ukZe gimnazjum - K Z ) i średnią - puu W. Okoń - j»e m Uj dwuznaczności terminów. pomewaZ formy organizacyjne mqą v«c odręboe mewy, tp. lekcja, proca domowa [...),

Wykład rozumiany jako metoda kaztalceiua jest pranym ukbdcm iyucmatycz> me stosowanych czynności nauczycieli i uczniów (studentów) w celu przekazania lym drugim odpowiednio przygotowanej porcji Tiiidonilil

Historia wykładu sięga czasów dawnych uawmytetów. w których początkowo wykłady polegały na odczytywaniu odpowiednich fragmentów książki lub innego matcnahi pisanego. Stąd przyjęło się pierwotne znaczenie słowa „wykład'* wywodzącego się od łacińskiego słowa Jcciio" oznaczającego czytanie lub odczyt (z lac. leciio - czytanie, lekturo, odczyty.

Ze względu na źródło wiedzy wykład naleZy do pupy metod słownych, aze względu na możliwości aktywizacji audytorium - do metod podsjąi^cłi (biernych) i z tego właśnie powodu jest często poddawany krytyce. Wicie krytycznych «wsg kierowanych pod adresem wykładu jest słusznych, ale współczesny wykhdłmda różni się od wykładów stosowanych w przo/łosci.»pona&o posiada ró»meł«tcW istotnych zalet, dlatego nic zostanie prawdopodobnie szybko wyeliminowany z praktyki dydaktycznej. ale musi być wciąż dostosowywany do nowej tzeczywisiołci edukacyjnej.

Wykład jest ściśle powiązany z takimi metodami słownymi jąJc wyjaśnienie, opis, a nawet dyskusja. Do o p o w i a d an i a podobny jegdten że służy również przekazywaniu określonych informacji. Natomiast różni ńą od mego tym. że „[...j nie tyle oddzialywuje na wyobraźnię i uczucia or« pobudza myślenie konkretno-obrazowe, co raczej aktywizgę myśleń* hipotetyczna^, dukcyjne"’. Ponadto struktura wykładu jest bardziej systematyczna, a jego tok charakteryzuje się większą dyscypliną logiczną. Przedmiotem wykładu są przeważnie złożone układy rzeczy, zjawisk i procesów oraz zachodzących nędzy hm nłg£ ków i zależności, głównie o charakterze przyczynowo-skutkowym, § opowiadanie polega na eksponowaniu przede wszystkim zewnętrznych ctd> rzeczy i zjawisk*.

Niektórzy poszukują związków wykładu z. wyjaśnieni c m, O de wyjaśnienie odnosi się do pojedynczych pojęć, (aktów lob przyczyn wywołujących jakieś zjawisko, o tyło wykład ujmuje zawsze problem o charakterze złożonym. Dlatego łcż wykład można by nazwać bardzo rozwiniętym w y j asa i a nicuj problemu lubrozwinięłymprzedsta wicniem zjawisk’ Problem

1

* fia ii aą ■■ w Imum J. Półtunr)cktego. i/c²Mc mm O technice tunurkscinlcctUa, lotiyrul WySwwn CTtZŁ Wrum 1974. s 117-122; one S Karasia. SomaAntetcente nr zawodzie, op. ai.s II7-I25.

2

’ W. Okoń, /Hemem)    PWN, Wwm |97|,v 170.

' Slamlk ladA\ko<i)Qltkl, pod >cd. K. Kurtumctfiff* PWN.    LgSft* i»

¹ Cł Kupuwwicz. /*uJiitn»v , op ca. ł U2 J Ibidem,i 142.    .. 'jArfMMHI

^łT. Nowacki, Pn/miny „ op cii., g JCó.