�egna�ek 4

IW

Podołmc rozuMi/jnia dwa w«cfc« później rosto<ow*l Joliaiiws Srurm, który w podlcęłrj mu szlmk w Stasburgu <»• latach 1537-15S2 był rektorom tej rdwły) podaclai uczniów na | O klas i ściśle określił co IcaAda i nich ma opanować w ciągu

roku^{1 2}.

Teoretyczne uzasadnienie tej organizacji kształcenia, a także Jej spopularyzowanie zawdzięczamy J.A Komeńskiemu. Natomiast całkowite upowszechnienie nę tej łocroy nastąpiło dopiero w XIX wieku. Forma ta przyjęła w literaturze narwę systemu kkuo»t>-Jckc>7ncgo. Stanowił on podstawę rozwiązań organizacyjnych procesu edukacyjne#;.• w różnych państwach i z pewnymi zmianami funkojomy* skutecznie do dni W międzyczasie rodziły się także inne rozwiązania orga* ooac^nr. które miały swoich zwolenników i przeciwników, ale żadne z nich nic tv?o dotychczas w stanic wyeliminować systemu klasowo-lekcyjnego. Do bardzię) znanych należy zaliczyć następujące⁷:

—    system namnheimsld;

—    progrcąywum i nowe wychowanie:

— system pracowniany itp.

System mannheimski wywod/i się od Antona Sickingcra (1858-193OJ. który był czołowym reformatorem szkolnictwa podstawowego w Mannheimie. Podstawą przydziału ueauów do poszczególnych klas nie był wiek uczniów, a ich zdolności. y> tej podstawię formułowano klasy o różnym poziomic zdolności uczniów, ale nątważniejszą sprawą było tworzenie klas dla uczniów najzdolniejszych, co otwierało tm drogę do dalszej nauk i. System ten cieszy! się dużym zainteresowaniem nie ly/ko w Stanach Zjednoczonych, ale również w Europie. W Polsce jego zwolennikiem był 0. Nawroczyńskr.

Progresywłzm to kierunek, który rozwiną! się na gruncie amerykańskim i był w całkowitej opozycji wobec systemu klasowo-lekcyjnego. Miał on również zagorzałych zwolenników w Europie, gdzie występował pod nazwą tzw. nowego wychów malm.

W Stanach Zjednoczonych progresywizm reprezentowany jest głównie przez: szkołę eksperymentalną Dewtys. metodę projektów i plan daltoński. Natomiast idee _nowego wychowania” wyrażane są m.in. przez ..metodę ośrodków zainteresowań''. nauczanie łączne i system Frelnelm.

W szkole eksperymentalnej Dcwcya, działającej w latach 1896-1903, odrzucono całkowicie system klasowo-lekcyjny. Organizacja procesu dydaktycznego w tej szkole oparta była na tzw. swobodnie organizowanych zadaniach wytwórczych, polegających na wykonywaniu różnych czynności związanych z uprawą roli, pracą w gospodarstwie domowym lub w zakładzie rzemieślniczym. Uczniowie, wykonując te prace, zdobywali jednocześnie dużo wiadomości, które jednak mc zawsze były należycie usystematyzowane.

Metoda projektów oparta była na zasadniczych ideach J, Dewcya. to znaczy na założeniu, że podstawą wychowania jest działanie Twórcą lej metody był amerykański pedagog W.H. Kllpatrick <1871-1963). Polegała ona na wprowadzaniu na mięjsce tradycyjnych przedmiotów nauczania tzw. projektów, czyli swoistego rodzaju ośrodków tematycznych, umożliwiających łączenie pracy z nauką. Projekty te miały ściśle się wiązać z zainteresowaniami uczniów « poprzez działalność praktyczną prowadzić do działalności poznawczej -

Plan daltoński zawdzięcza swą nazwę amerykańskiemu miastu Dal ton, gdzie po raz pierwszy zastosowała go Helena Park hu rat <1887-1973). Nazywany był również systemem pracownianym, gdyż jego istotą była samodzielna praca uczniów pod kierunkiem nauczycieli w pracowniach szkolnych Otrzymywali ona przydział materiału do indywidualnego uczenia się wraz z odpowiednimi zadaniami i ćwiczeniami. Nauka samodzielna trwała zazwyczaj około miesiąca, a następnie uczniowie „rozliczali się" przed nauczycielami ze stanu nabytych wiadomości i umiejętności oraz z wykonanych prac.

Jeszcze dalej w przystosowaniu organizacji pracy dydaktycznej do indywidualnych możliwości uczniów* poszła amerykańska ..szkoła bez klas” Pierwszą taką szkołę zorganizował na Florydzie Frank Brown pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku. Podstawą organizacyjną tych szkól było założenie, że uczniów należy grupować nic według wieku i zdolności, lecz według rzeczywistych zainteresowań i postępów w nauce danego przedmiotu. Program poszczególnych przedmiotów dzielony był na kilka faz (od łatwiejszych do coraz trudniejszych), do których dobiera się uczniów na podstawie odpowiednich badań testowych.

Twórcą ..m etody ośrodków zainteresowań*' był Owidiusz Decroly (1971-1932). Wprowadził on do jednej z brukselskich szkół (w 1920 roku) zamiast przedmiotów nauczania tzw. ..ośrodki zainteresowań", czyli tematy zajęć oparte na zainteresowaniach dzieci i mające bezpośredni związek z ich życiem. Przedmiotem tych zainteresowań w początkowym okresie edukacji było samo dziecko (jego potrzeby i warunki życiowe), a następnie rozszerzały się one im rozwój jednostki ludzkiej — od czasów pierwotnych po współczesną cywilizację. Stopniowo metoda ta upowszechniła się w całej Belgii oraz zdobyła znaczną popularność w wielu innych krajach europejskich. W Polsce system ten zastosowała Maria Grzegorzewska w szkołach specjalnych, który przyjął nazwę metody ośrodków pracy.

Nauczanie łączne polegało na odpowiedniej organizacji treści nauczania. W kłusach początkowych treści nauczania stanowiły tzw. ośrodki życia, koncentrujące się no ..rzeczach ojczystych”, obejmując w kolejnych łatach nauki coraz szerszy krąg rzeczy i zjawisk - w takich układach, w jakich występują one w życiu. Poznawanie ośrodków życiowych stanowiło etap do nauki w klasach wyższych, opartej na ośrodkach rseczy. które w swej istocie upodabniały się do przedmiotów nauczania. Nauczanie łączne rozwinęło się nąjpierw w A ustni w latach 1920-1922, a następnie przeniknęło do innych krajów, w tym i do Połski.

1

* W. Okaż. SJwwoórńr . up ctL.s 338-339.

2

Mau 340-345.