0154

III. 9.

ADELAJDA.

139

dokładnie opowiedziane zdarzenie następujące: Margrabiowie austryaccy Leopold II Piękny i Albrecht Lekkomyślny, bracia, objęli rządy w r. 1052. Cesarz (niewymieniony z nazwiska) dowiedziawszy się o przymiotach Leopolda, wzywa go przed siebie i wydaje zań swoją córkę. Kiedy nowożeńcy powrócili do Austryi, a Leopold razu pewnego zabawiał się łowami, Albrecht dostawszy się do jego zamku, zniewolił żonę brata przymusem do cudzołóstwa. Leopold dowiaduje się o zbrodni z ust zelżonej żony i ślubuje Albrechtowi zemstę: ażeby jednak zamiar swój tern łatwiej spełnić, udaje na razie, iż o niczem nie wie. W rok po tern zdarzeniu Albrecht pojmuje za żonę córkę księcia polskiego (filiam ducis Polonie, ains Hertzogen Tochter von Pollan). Wtedy to, upatrzywszy sposobność. Leopold dopełniając zemsty, zelżył publicznie żonę brata. Między braćmi przychodzi do walki r. 1104; ostatecznie sprawa opiera się o cesarza, który ze względu na to, iż wina Leopolda była większą, wydaje wyrok, iż ten ostatni winien przyjąć margrabstwo austryackie jako lenno z rąk Albrechta. Wreszcie przychodzi do zgody między braćmi; Leopold umiera r. 1110.

Pod koniec wieku XV i w samych początkach XVI wykonano w Klosterneuburgu dzieło sztuki malarskiej, przechowujące się po dziś dzień w skarbcu tamtejszego klasztoru Augustynów. Jest to t. z. Drzewo genealogiczne Pabenborgów (Der Stannnbaiun der Babenberger), przedstawiające w formie gałęzi wyrastających z wspólnego pnia rozrodzenie się tego rodu; każda gałąź zawiera obraz, przedstawiający bądź to jakąś scenę z życia poszczególnych książąt, bądź też portrety ich żon i córek. Historya opowiedziana w przytoczonych poprzednio kronikach, znana dobrze w klasztorze, jak dowodzą Sudenheirna Tab. Claustr.-Neob., dała malarzowi między innemi temat do dwu obrazów. Na jednym z nich przedstawione jest pojednanie miedzy Albrechtem Lekkomyślnym a Leopoldem Pięknym z podpisem: olbrrdjt. h. Irirjjtftrtig. Irnpnlt. V srljiiii; na drugim portret żony Albrechta z podpisem: 11. Din. tortjfy. nins. Ijrrtjagni no. polan, rin . gtinajiti. margraf, dlhrrrtjteu. unn. iPsirr-rririj . brs . lridjtfrrtigrn .').

Z historyków polskich jeden tylko Przeździecki -) zwrócił uwagę na ten zabytek klosterneuburski i podał nawet podobiznę portretu żony Albrechta Lekkomyślnego; podpis pod portretem umieszczony odczytał jednakowoż zgoła, błędnie: 11. tir. la. jjtrtjog. unii. polni, gruialjl. uait. Jtlhmfjt. aau. lEsttrmrij. brs. lcirijtfrri’prn: rozwiązując zaś rzekomy wyraz la przez ladis/ao. doszedł do wniosku, że żoną Albrechta Lekkomyślnego była nieznana z imienia córka Włodzisława Hermana.

Przekaz kronik austryackich o zajściu między obu braćmi jest niewątpliwie fantazyjnym wymysłem, i nosi na sobie cechy bardzo niezręcznej kombinacyi. W r. 1052 Leopold Piękny nie mógł odzierżyć rządów w margrabstwie, gdyż ojciec jego Ernest umarł dopiero r. 1075; sam Leopold nie umarł też r. 1110, ale 1096 r.; żoną jego nie była córka jakiegokolwiek cesarza niemieckiego, ale Ida z domu W elfów ^:i). Najważniejsza rzecz ta, że Albrecht Lekkomyślny jest postacią mityczną, która nigdy nie istniała; nie poświadcza jej istnienia jakiekolwiek współczesne lub późniejsze wiarogodne źródło; owszem, są dowody przeciw ternu przemawiające. W dokumencie Ernesta III dla klasztoru Melk, wystawionym w ostatnich latach jego rządów ■*). powołany jest konsens jego syna Leopolda (Pięknego), nie ma zaś wzmianki o synie Albrechcie; a po śmierci Ernesta sam tylko Leopold wspominany jest w dokumentach jako margrabia austryacki⁵). O jakichkolwiek wspólnych rządach Albrechta z Leopoldem, jak podają przytoczone powyżej kroniki austryackie, nie ma również mowy; słusznie zatem w nowszej nauce wykluczono Albrechta Lekkomyślnego z pocztu Babenbergów Natomiast jest przypuszczenie, że Leopold Piękny mógł mieć brata imieniem Haderyka, przyjmowane, co prawda, tylko jako rzecz wątpliwa, a nawet mniej prawdopodobna ⁷). W takim razie, godząc się na zamianę w imionach, należałoby przypuścić, że owa księżniczka polska, żona rzekomego Albrechta Lekkomyślnego, była właściwie żoną Haderyka ^s). Wszelako, gdy zważymy, że ani Haderyk, ani jego potomstwo, aczkolwiek niejedno-

t) Die Schatzkammer u. die Kunstsammlung im Lateranensischen Augustiner Chorherrnstifte Klosterueuburg, Wien 1889, 41. 59. Możność korzystania z tej publikacyi zawdzięczam uprzejmości Przew. 0. Karola Drexlera, obecnego kustosza skarbca klosterneuburskiego, który mi ją uprzejmie do użytku naukowego przesłał. — 2) Ślady Bolesł. 91. — 3) Por. Pez. Script. rer. Austr. I. diss. VI. str. CX i n.; Meiller, Reg. z. Gesch. d. Babenb. tabl. geneal.; Golin, Stamrntafeln, tabl. 31.— 4) Meiller, Reg. z. Gesch. d. Babenb. 9 nr. 11. — ⁵) Ibid. 10 nr. 1 i 2. — 6) Ibid. tabl. geneal.; Cohn. Stammtafeln, tabl. 31. — ") Meiller, ibid. tabl. geneal. i 205 uiv. 75; Cohn, ibid. tabl. 31. — 8) Jak przyjmuje n. p. Komentator Drzewa genealogicznego Babenbergów w Schatzkammer etc. v. Klosterneuburg 60.