0003301

— 62 —

Można mierzyć na litry, przelewając osobno mleko i śmietanę.

Pierwszy sposób najdogodniejszy a zarazem najkrótszy, bo się nie traci ani śmietany ani czasu.

Chcąc otrzymać dobre i trwałe masło, nie należy śmietany starszej mieszać z młodszą, bo to bardzo ujemnie wpływa na gatunek masła.

Centryfuga. Śmietanę od mleka oddzielić można także za pomocą siły odśrodkowej. Siła ta, wytwarzająca się zawsze podczas ruchu wirowego, dąży do oddalenia wirujących cząstek od środka wirowania i oddala je tern więcej, im ciężkość gatunkowa danej cząstki jest większa. Jeżeli więc mleko w ruch wirowy wprawione zostanie, kulki tłuszczowe, jako lżejsze, zgromadzą się bliżej środka wirowania, a mleko chude, jako cięższe, bardziej od tego środka się oddali.

Jeżeli do środka wirującego mleka wprowadzi się rurkę, przez którą płyn lżejszy odpływać będzie, a do części, dalej od środka położonych, inną rurkę, przez którą płyn cięższy osobno odpływ znajdzie, to się otrzyma z pierwszej rurki mleko tłuste czyli śmietankę, a z drugiej mleko chude czyli odtłuszczone.

Na tej zasadzie są zbudowane centryfugi czyli odśrodkowce, coraz bardziej upowszechniające się i zasługujące na największe rozpowszechnienie nawet w niewielkich gospodarstwach. Urządzenia ich są najrozmaitsze, wszystkie jednak mają to wspólnego, że składają się z naczynia, t. zw. bębna centryfugi, wprawionego w szybki ruch wirowy.

Do naczynia tego, mającego kształt walca, stożka lub kuli, stopniowo napływa mleko, które następnie wydostaje się na zewnątrz dwiema rurkami do osobnych zbiorników, jako dwa różne płyny: jeden lżejszy, bo więcej tłusty, to jest śmietanka, drugi cięższy, bo mniej tłusty, to jest mleko odtłuszczone.

Centryfugi bywają parowe, konne lub ręczne. Stosownie do wielkości poruszającej siły, rozmiary bębna są większe lub mniejsze, zawsze jednak niezbyt wielkie; dla tego niewiele naraz mleka odtłuszcza się w bębnie, ale że centryfugi nieprzerwanie działać mogą, więc ostatecznie znaczne ilości wciąż dopływającego mleka odtłuszczają