0003301

— 60 —

Czasami całe składy pśrek wygniją. Powodem tego są drobne grzybki, które osiadłszy na liściach, szybko się rozmnażają i przenikają roślinę aż do korzenia. Przez to następuje rozkład mączki i roślina musi umićrać. Gnicie pćrek zawsze nastąpić może, jednakże dzieje się to zwykle na tęgich gruntach nieprzepuszczalnych, zwłaszcza w mokrych latach.

Ponieważ pćrka zawiera tak mało białkowatych części (glutenu), przeto dla człowieka na pokarm nie wystarczy. Pomimo opychania się niemi człowiek czuje się głodnym, nie ma sił, ani zdrowćj córy. To uczucie słabości popycha niejednokrotnie żywiących się pćrkami do picia wódki, tak samo, jak objadanie się małopoży-wnym ryżem popycha Chińczyków do używania opium.

Podobną do pórki w smaku jest roślina „topinambur," także „arty Szokiem" zwana. Ma ona podobieństwo do słonecznika, ale kwiaty jój są drobniejsze. „Pataty" także mają takie same co i pćrka własności, a rosną tylko w gorących krajach. Smak ich jest słodko mdlawy, ztąd nie każdemu przypadają do gustu.

Jarzyny wszelkie rnnićj jeszcze mają poży-wności. Jśmy je bądź to gotowane, bądź to surowe. Z wyjątkiem młodego grochu zawićrają one wiele wody a mało części białkowatych. Zawartość części pożywnych jest na 100 części: o-górki 2, korbal 6, rzepa 8, runkel 9, pasternak 12, galarepa 3 4 części. Reszta całćj masy składa się ze substancyji komórkowatych i wody, któ-rśj to ostatnićj zawierają na 100 części: ogórki 97, redyska 95, sałata 94, korbal 92, kapusta 92, galarepa 82, pasternak 77 części. Tylko zawartość solna czyni je przydatnemi do mięsa.

Najstrawniejszą jarzyną jest marchew’. Inne, które zawićrają w sobie dekstrynowy klśj, zamulają żołądek, przechodzą w nim łatwo we fermentowanie, przez co powstają wzdęcia i tworzenie się gazów powstałych z mięszaniny siarki i fosfo* ru. Pietraszka, selera i tym podobne mają niejaki wpływ na nerwy, sałata zaś uspakaja nerwy i rozrzedza krew’.

Jednakże jarzyn nie można uważać za polarni, tylko za dodatek lub przyprawę do pokarmów. Gdyby kto chciał żyć samą tylko sałatą, musiałby zjadać jćj dziennie po killka centnarów, aby stósowną z niej żywność wydobyć, a do przyjęcia i strawienia takiój ogromnój masy żołądek ludzki nie jest usposobiony.

Średnicę pomiędzy stałemi pokarmami a jarzyną zajmują niedojrzałe nasiona i owoce niektórych roślin, jak n. p. zielony groszek, pałki kukurydzowe, a nawet pąkówki niektórych palm. Zielony groszek przedstawia nam odwrotną przemianę chemiczną. W owocu dojrzałym zamienia się mączka na cukier, gdy odwrotnie zielony groszek zawióra cukier, który dopiero w czasie dojrzewania zamienia się na mączkę.