0003301

56 —

wny zwyczaj. Pobożność cechowała rycerzy tych chorągwi i różniła wielce od rozpustnych Hajduków. Nie zapominali codziennych modlitw, w boju z imieniem w ustach Zhawiciela uderzali na wrogów, po zwycig-ztwie dziękowali na kolanach. Wodzowie osiwiali dawali przykład miłej w prostocie pobożności. Jan Tarnowski Staroclubu dobywając, gdy mury prochem wysadził, padł przed chorągwiami Ussarzy krzyżem na ziemię dziękując Bogu, że mu się fortel udał (1).

Każdy towarzysz oprócz szkaplerza, którym pocierał kule by celu nie chybiły, i szable aby jój cięcie było pewne, nosił pod zbroją obraz jakiego patrona. O starym Hussarzu mówi Heliade z 1687 r. (2).

„Dla Boga niech umieram z drugimi zarazem,

Rzekł, i wziął pancerz pod kaftan z obrazem.“

Z Hussarskich znaków wielu się kryło i w mnisze na starość kaptury.

Na Szablach swych mieli zwykle wizerunek Matki Boskiój, lub imię Jezus wyryte; czasem i taki napis: „Jezus, Marya, JÓzef“ a nad tym krzyż, lub oko Opatrzności. Każda szabla była poświęcaną, dla zachowania zaś pamiątki dziatwie’, że w tak sławnych chorągwiach był

(1)    S. Starowolski prawy Rycerz 1648 r.

(2)    Heliade prześwietnego domu Jerzego Ossolińskiego 1687 roku. folio.

towarzyszem rvli napis „Vivat Usar." Zdobyte na nieprzyjacielu sztandary, jak własną zbroję, pancerz, przyłbicę, szablę lub koncyrz, Hussarze zawieszali w kościołach jako ofiarę rycerską Bogu. Wiele takich zbroi i proporców, wisiało w Krakowie w Katedrze zamkowej; wiele i skarbiec Królewski w⁷ XVI wieku ich posiadał, bo do tój zbrojowni skupowano oprócz- ofiar, staroświeckie zbroje, broń tatarską, turecką i zagraniczną, dobrze nawet opłacając (1).

Rozważając pilnie, rozpatrzywszy pomniki dawne musimy Hussaryję uważać jako wielką instytucją Szlachecką. Tu był kwiat szlachty Polskiej, Ruskiej, i Litewskiej, tu czoło i wjbór. Dla tego Hussarze noszą zawsze oddzielne piętno, nie rozbijali i nie łolrowali jak piechota zbierana z rozbójniczych Hajduków i zaciągów obcych, a pobożność znamionująca tyle szlachetny przodków charakter, najdłużój się utrzymała między niemi.

Od dawna nosili tarcze; za Zygmunta Augusta używali ich , jak opisuje Ł. Górnicki (2) do czasu Sobieskiego, mieli w użyciu. Po odebraniu Hussarzom kopii, ustała też i potrzeba tarczy.

Zachowywali dawną karę rycerską siedzenia w ko-

\

(1)    Powrót Ałbertusa 1596.

(2)    Dworzanin.

Tom I.

8