0210

IV. 1. 2.

ODON (ż. N. N.); STEFAN.

195

można jednakowoż zarówno datę urodzin jako też i zaślubin uważać z wielkiem prawdopodobieństwem jako znacznie późniejszą. W Lib. frat. Lubin.¹) znajduje się zapiska: Dux Bolezlaus. Dur, Mesico. Dux Odo cum uxore et filiis. Papće²) trafnie wykazuje, że zapiska dotyczy Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego i Odona z jego rodziną; wychodząc jednak z błędnego założenia, jakoby zapiska musiała powstać za życia wszystkich tamże wymienionych osób, odnosi chwilę jej powstania do czasu około r. 1170, w każdym razie przed r. 1173, ze względu na zaszłą już w tym roku śmierć Kędzierzawego {III. 16.). Stąd wynikłoby, że przed r. 1173 Odon był już nie tylko żonaty, ale miał podówczas przynajmniej dwoje dzieci, a pośród nich przynajmniej jednego syna; data zaślubin musiałaby zatem co najpóźniej przypadać na rok 1170. Temu wnioskowi sprzeciwia się okoliczność, że jedyni dwaj znani nam synowie Odona urodzili się znacznie później, dopiero około r. 1190 {IV. 12. 13.), a żaden z nich z pewnością nie żył jeszcze r. 1173; musielibyśmy zatem przyjąć, że przed r. 1173 Odon miał jeszcze innego, przynajmniej jednego bliżej nam nieznanego syna. Jakkolwiek przypuszczenie takie nie jest niemożliwe, to jednak nie jest ono koniecznem; można bowiem przyjąć także, że zapiska powyższa powstała dopiero po śmierci Bolesława Kędzierzawego. Tak więc nie można z niej wysnuwać jakichkolwiek wniosków o dacie zaślubin Odona lub dacie urodzin jego dzieci.

0 czasie śmierci żony Odona niema żadnych wiadomości, i niemożna też rozwiązać pytania, czy przeżyła męża, czy też zmarła przed nim. W każdym razie, gdy urodziny jej syna młodszego przypadają co najwcześniej na rok 1191 {IV. 13.), przeto śmierć jej daty powyższej wyprzedzać nie może.

2. Stefan,

Kadłubek³) i zależne odeń kroniki {IV. 1.) wymieniają go jako drugiego z rzędu syna Mieszka Starego z pierwszego małżeństwa; w tymże samym porządku przywodzi go też dokument patryarchy Monacha⁴), stwierdzając zarazem i ten szczegół, że matką jego była pierwsza żona Mieszka, Elżbieta. Na pochodzenie z matk¹ węgierki wskazuje też jego imię ⁵).

Datę urodzin podaje dopiero Długosz⁶) pod r. 1157. Jest ona, podobnie jak data urodzin jego starszego brata {IV. 1.), kombinacyą, opartą na tej podstawie, iż urodziny Odona zamieścił pod rokiem 1156. Przyjęta przez Perlbacha ⁷) data 1146 r. jest tylko przybliżoną. Do bliższego jej określenia brakuje jakichkolwiek danych.

Do oznaczenia czasu jego śmierci posłużyć może następująca wiadomość Kadłubka⁸). Opowiadając o pierwszej destytucyi Mieszka III z tronu krakowskiego i przywołaniu Kazimierza Sprawiedliwego, nadmienia on, że wnet potem podniósł przeciw niemu rokosz własny jego syn Odon, skutkiem czego Mieszko, ab omnibus deserius, patria simul excidit et regno, finitimo cum tribus filiis contentus oppidulo. Data destytucyi Mieszka jest niewątpliwie późniejszą od daty urodzin wszystkich jego pięciu synów; o czterech zaś z nich, t. j. o Odo-nie, Bolesławie, Mieszku i Włodzisławie wiadomo, że zmarli o wiele później {IV. 1. 6. 7. 8.)\ owi trzej synowie, z którymi Mieszko III udał się na wygnanie, byli zatem niewątpliwie, po odliczeniu buntującego się Odona, Bolesław, Mieszko i Włodzisław. Stąd wynika, że w czasie tym nie żył już Stefan, inaczej byłby i on dzielił z ojcem wygnanie. Strącenie Mieszka z tronu krakowskiego przypada, jak wiadomo, na rok 1177; czy wygnanie jego jest równoczesnem, czy nieco późniejszem, określić dokładnie nie można; drugie przypuszczenie nie Jest jednak wykluczonem, gdyż Kadłubek opowiada o rokoszu Odona jako o fakcie późniejszym od przywołania Kazimierza Sprawiedliwego na tron krakowski, a niewątpliwie dopiero ten rokosz zmusił Mieszka do opuszczenia Polski. Dlatego data 1179 r., pod którym wygnanie owo kładzie Kron. Wielk.⁰), wydaje mi się być prawdopodobną. Skąd wynika, że data śmierci Stefana nie może być późniejszą od r. 1179.

1

Mon. Pol. V. 576. — 2) Ibid. V. 568. — 3) Ibid. II. 378. — 4) Kod. dypl. Wielk. III. nr. 2020. — 5) p₀r.

2

Perlbach, Preuss.-Poln. Stud. I. 9. — 6) Hist. Pol. II. 49. •— 7) Preuss.-Poln. Stud. I. 10. — 8) Mon. Pol. II. 397. —

3

«) Ibid. II. 526.