0213

198

JUDYTA (m. BERNARD); ELŻBIETA.

IV. 4. 5.

jak stwierdza wyraźnie Chroń, princ. Sax.*), mieli się urodzić z Judyty Mieszkówny, nie zaś z Judyty duńskiej. Trzeba zaś dodać, że to ostatnie źródło ma najlepsze o stosunkach rodzinnych Bernarda wiadomości, ono jedno bowiem tylko w całej historyografii niemieckiej zna imię teścia Bernarda Mieszka i jego córki Judyty. Nie wspomina ono wcale, jakoby Bernard poprzednio żonaty był z Judytą duńską. Skąd wynika, że mniemanie o dwukrotnem małżeństwie Bernarda, raz z duńską, drugi raz z polską Judytą, polega na nieporozumieniu, i że Bernard miał jednę tylko żonę, Judytę Mieszkównę ^{1 2}). Dlatego przy dochodzeniu daty zaślubin Bernarda z Mieszkówną można zarówno rzekomą datę śmierci Judyty duńskiej 1191 r., jako też sam fakt rzekomego małżeństwa Bernarda z tąż Judytą w zupełności pominąć. Wobec tego odpada też potrzeba przyjmowania hypotezy Perlbacha^{3 4}), jakoby ślub z Mieszkówną nastąpił dopiero po roku 1188; data ta uzyskaną została tylko przez nieznaczną redukeyą rzekomej daty śmierci Judyty duńskiej. Owszem, są niewątpliwe wskazówki na to, że Bernard ożenił się z córką Mieszka o wiele wcześniej. Kadłubek¹), podawszy wiadomość

0    strąceniu Mieszka Starego z tronu krakowskiego r. 1177, opowiada w dalszym ciągu o trudnem położeniu, w jakiem znaleźli się jego zięciowie, chcąc przez to zaznaczyć, iż Mieszko nie mógł nigdzie znaleść pomocy; otóż pośród tych zięciów wymienia także Bernarda: du<-, Saxonum ac Bavarie ab hostibus circumqnaque im-petitur. Mówi o tem Kadłubek przed faktem odzyskania Gniezna przez Mieszka, który według Spom. Gniezn.⁵)

1    Kron. Wielk.⁶) nastąpił r. 1181. Z czego wynika, że między r. 1177 a 1181 Bernard był już zięciem Mieszka; wspomniana przez Kadłubka okoliczność, że Bernard w czasie tym musiał się opędzać nieprzyjaciołom, również dobrze odpowiada powyższemu określeniu; wiadomo bowiem, że tenże, otrzymawszy po destytu-cyi Henryka Lwa księstwo saskie w lenno r. 1180, musiał natychmiast rozpocząć ciężką walkę przeciw Henrykowi⁷). Skoro zaś Bernard już w czasie między 1177 a 1181 r. jest zięciem Mieszka, to niewątpliwie poślubił jego córkę jeszcze przedtem, kiedy Mieszko dzierżył seniorat krakowski, albowiem w latach 1177—1181 Mieszko był właśnie w najkłopotliwszem położeniu; wtedy to utracił on nie tylko Kraków, ale nawet i Wiel-kopolskę, a związek rodzinny z nim w czasie tym nie mógł przedstawiać korzyści politycznej. Data zaślubin Bernarda z Judytą nie może tedy być późniejszą od r. 1177.

Z tego wynika, że mniemanie Perlbacha⁸), jakoby Judyta, żona Bernarda, była tą samą córką Mieszka, która poprzednio zamężną była za Raciborem pomorskim, jest zgoła nieuzasadnione; Racibor umarł bowiem dopiero r. 1183 {IV. 9.)\ w chwili, w której Bernard wchodził w związek z Piastami, nie było tedy jeszcze wdowy po Raciborze. Nie ma też w źródłach jakiejkolwiek podstawy do identyfikowania obu tych córek Mieszka.

Ostatni ślad życia Judyty spotykamy w przytoczonym poprzednio dokumencie Norberta, biskupa brandenburskiego, na którym świadkuje wraz z mężem⁹). Umarła tedy po 12 grudnia 1201 r.

Bernard.

Syn Albrechta Niedźwiedzia, hr. Anhaltu, a od r. 1180 ks. saski, urodził się ok. r. 1140, zmarł w lutym 1212 r.¹⁰).

5. Elżbieta.

Kadłubek ^u), toż Kron. Wielk.¹²), Chroń. Pol. ¹³) i Chroń, princ. Pol. ¹¹) w szeregu zięciów Mieszka Starego wymieniają księcia czeskiego Sobiesława (dux Bohemorum Sobeslaus yener eius). Mógł to być oczywiście tylko Sobiesław II, książę czeski od r. 1173, gdyż Sobiesław I zmarł jeszcze r. 1140, w czasie, kiedy Mieszko

1

Mon. Germ. SS. XXV. 476. — 2) Za tem zdaniem oświadcza się już trafnie H einemann, Albrecht der Bar 289.

2

418 uw. 58. Mimo to Cohn, Stammtafeln, tabl. 57 i Perlbach, Preuss.-Poln. Stud. I. 8 przyjmują jeszcze dawniejsze mnie

3

manie o małżeństwie Bernarda z Judytą duńską, pierwszy    wszakże jako rzecz    wątpliwą.    —    ³) Preuss.-Poln.    Stud. 1. 8.    9.    —

4

Mon. Pol. II. 397. — 5) Ibid. III. 43. — 8) Ibid. II. 533. — 7) Giesebrecht, Gesch.    d.    deutsch. Kaiserz.    V. 2. 921 i    n.    —

5

8) Preuss.-Poln. Stud. I. 9. — 8) Riedel, Cod. dipl. Brand.    A. VIII. 124. — 19)    Cohn, Stammtafeln, tabl. 57 i    73. — H)    Mon.

6

Pol. II. 378. — 12) Ibid. II. 526. — 13) Ibid. III. 634. —    14) Ibid. III. 479.