0298

242

Odezwa nasza do pozostałych rodzin tych, co juz spoczęli w grobach, nie wiele skutkowała,— zaledwies'my do kilkunastu życiorysów otrzymali materyjały. Przewidywaliśmy tę obojętność; i przez lat siedm zgromadzali zasoby do naszćj pracy, co szło z niemałym oporem, gdy jak juz na początku tego tomu wspomniałem, akta cmentarza Powązkowskiego od roku 1790, czyli od chwili założenia, po rok 1836, to jest do czasu przejścia pod zarząd Magistratu miasta Warszawy, zaginęły bez śladu. Niemniejszy trud w poszukiwaniach i na cmentarzu Święto-Krzyskim, gdzie nie ma dnia, aby banda złodziei, nie wydarła jakiej płyty marmurowćj, a zatarłszy napisy, nie wyniosła na nową sprzedał. Ten niecny frymark odbywa się dotąd w głębokiej tajemnicy. Wkrótce nie pozostanie tu ani jedna pamiątka grobowa na marmurze, przekazana potomności. Przedmiot niniejszy pracy, wymagał powtórzenia wielu życiorysów, co juz poprzednio drukiem były ogłoszone. Podając je, starałem się o ile możność dozwoliła, zbogacać takowe mniej znanemi lub dotąd zupełnie nieznanemi szczegółami: nie mogłem wszakze zbywać mego czytelnika, odsyłaniem do różnych dzieł po większej części juz wyczerpanych z obiegu i trudnych do nabycia. Zawsze w każdym zbierałem rysy wydatniejsze, któreby postać kreśloną dobitnićj malowały, opuszczając ozdoby krasomówcze, w które przystrajano hojnie tak zwane mowy i pochwałyna cześć zmarłych ogłaszane. W tych życiorysach, czytelnik ciekawy źródła, znajdzie wskazówkę w przypisach. W części drugiej niniejszego dzieła, w następstwie przyjętego porządku: pójdą najprzód życiorysy spoczywających w ziemi, jako dalszy ciąg, w tym tomie rozpoczętych; następnie pochowanych w Katakumbach na cmentarzu Powązkowskim. I zamykam tę księgę w spomnień zmarłych z końcem roku 1855. (').

ną łzami pozostałych prryjaciół, żałosnych małżonków, płaczących wdów, nieszczęśliwych sierot! Na ziemię, w której spoczywają kości przodków twoich, drogi skarb, którego w obcej ziemi nie znajdziesz!

,,Cóż to za mogiły przed oczyma twymi, z których jakiś tajemny głos zdaje się przemawiać do serca twego. ,, Co nam, to i tobie, na ciebie czekamy‘‘ Ach! te smutne mogiły są spoczynkiem ubogiego ludu. Ale tam się błyszczy złoty napis na pysznym głazie, pewnie jakiś wielki pan, obrał to miejsce na spoczynek zwłokom swoim. Zbliż się i zobacz. — Przez Boga! to żebrak, który z tamtej strony grobu do ciebie ręce wyciąga, i prosi o westchnienie do Boga! Tylko nieczłowiek mógłby mu tej jałmużny odmówić.

,,Idź dalej, a przekonasz się, że tu wszyscy żebracy, ten cię prosi o Zdrowaś Maryja, tamten o wieczny odpoczynek ten o pobożne westchnienie! Słowem wszyscy przechodniów, już nie o doczesną, ale o duchowną jałmużnę proszą, i nie ma żadnej między niemi różnicy!

,,Na tej ziemi różnią się ludzie podobnie jak rzeki, tu mały strumień który każdy przestąpi, z wdzięcznym szmerem przerzyna kwieciem ubarwione łąki i żyzne pola, tam wielka rzeka, dźwiga na grzbiecie swoim ciężary i sroży się swymi bystremi nurty: lecz gdy w morze wpadną, niknie wszelka różnica, i strumień z rzeką

jednę składają wodę!“

,_; Próżność nad próżnościami i wszystko próżność! Jakoś nagi przyszedł na ten świat, tak też powrócisz, i nic z swej pracy nic weźmiesz, same tylko uczynki twoje, będą ci towarzyszyć aż na sąd Boży, który ci odda według tego coś czynił, złe lub dobre!

, Obejdź z uszanowaniem i zastanowieniem to święte miejsce, a powrócisz do domu z dobrą nauką. Amen!*'

(') Z. powodu obtitości materyjałów: opisy cmentarzy katolickich; S-to Krzyskiego, Ujazdowskiego i na Pradze: oraz cmentarzy innych wyznań: stanowić będą zupełnie oddzielne dzieło.