0354

VII. 2. 3.

ZIEMOMYSL (ż. SALOMEA); ADELAJDA.

337

ile że nawet starszy od Ziemomysła Kazimierzowie Leszko ożenił się dopiero r. 1265 (VII. 1). Długosz¹) podaje, że małżeństwo Ziemomysła przyszło do skutku jeszcze za życia ojca; uwzględniając poprzednią uwagę, należałoby tedy datę zaślubin odnieść do lat 1265—1267. Wszakże przekaz Długosza nie ma jakiegokolwiek poparcia w źródłach, i snadno, jak wiele innych szczegółów, może się opierać tylko na jego kombinacyi, której podstawą stała się zapewne błędna wiadomość, jakoby Salomea była córką Świętopełka II, zmarłego jeszcze przed Kazimierzem I; dlatego nie można do tej wiadomości przywiązywać znaczenia. Najprawdopodobniejszą datą zaślubin zdaje się być początek roku 1268; na dwu bowiem dokumentach Ziemomysła z r. 1268, jednym bez daty dziennej'²) i drugim z 29 lutego^{3 4}), występuje jako świadek Sambor; ta bytność jego na Kujawach w tym czasie da się najłatwiej wprowadzić w związek z faktem zaślubin jego córki. Zważyć też należy, że były to pierwsze miesiące samoistnych rządów Ziemomysła po śmierci ojca (VI. 10.), kiedy zarówno młodemu księciu zależeć mogło na utrwaleniu swojego stanowiska przez stosowny związek rodzinny, jako też dla Sambora związek ów przedstawiać mógł już w pełni korzyść polityczną. W obu tych dokumentach wymieniony jest Sambor jedynie tylko z określeniem dux Pomeranie, bez dodatku, że był teściem Ziemomysła: możnaby stąd co najwięcej wnioskować, że w chwili ich wystawienia ślub (choć może już przygotowywany), jeszcze się nie odbył. Wszakże i to przypuszczenie nie jest konieeznem; w dokumentach bowiem niekoniecznie i nie zawsze określano stosunek pokrewieństwa świadków do wystawcy.

l^Jo raz ostatni jako żyjąca wspomnianą jest Salomea w dokumencie swej siostry Gertrudy z 14 stycznia r. 1312'). Już zaś w dokumencie syna swego Leszka z 12 października 1314 r.^{5 6}) nazwana jest zmarłą. Śmierć jej nastąpiła zatem między 14 stycznia r. 1312, a 12 października 1314 r. Nekr. Strzeln.') zawiera pod datą 3 października zapiskę: generosa Salomea ducissa Cuiaciensis. Z przydanego tu określenia wynika niewątpliwie, że nekrolog mówi o żonie Ziemomysła; znamy bowiem w ogóle jedne tylko księżnę kujawską tego imienia, t. j. niniejszą właśnie Salomee.

W zeznaniu syna jej Kazimierza w procesie polsko - krzyżackim z r. 1339 ⁷) o wypadkach z r. 1330, a raczej 1329 (VII. 12), znajduje się wiadomość, że w czasie tym Kazimierz znajdował się w Gniewkowie wraz z matką (ubi erat ipse testis cum matre et uxore et paeris suis). Wobec stwierdzonej poprzednio daty śmierci Salomei uznać należy powyższą wiadomość jako błędną, a źródła jej szukać można w niedokładnej pamięci świadka; lub też, chcąc ją utrzymać, trzeba będzie wyrazowi mater nadać tu znaczenie dalsze, t. j. matka żony (teściowa): przypuszczenie, które nie byłoby niemożliwem, jakkolwiek bowiem nic bliższego o żonie Kazimierza gniewkowskiego ani ojej pochodzeniu nie wiemy (VII. 12.), to jednak nie ma koniecznego powodu wykluczać mniemania, jakoby w Gniewkowie w czasie oblężenia z r. 1329 mogła przebywać jej matka.

3. Adelajda.

W kościele dominikańskim św. Jakóba w Sandomierzu przechowała się po dziś dzień płyta nagrobkowa, przedstawiająca wypukło wyrzeźbioną postać kobiecą z rękami złożonemi do modlitwy i głową opartą na poduszce, z napisem w obramieniu gotyckiemi minuskułami wyrytym: Hic iacet domicella Adleais filia ducis Casimiri fundatrix illius conven. et obiit anno Domini millesimo CCXI⁵). Księżniczka Adelajda, córka księcia Kazimierza, która zmarła r. 1211, mogłaby być oczywiście tylko córką Kazimierza Sprawiedliwego (III. 22). Tak tłomaczył tę rzecz już Długosz, który dwukrotnie o niniejszej Adelajdzie w pracach swoich wspomina. Raz⁹) podaje o niej co następuje: Prefata autem parochialis ecclesia S. Iacobi asseritur fundata ab Adleida dominicella, rirgine religiosa et demta, filia Casimiri, filii Boleslai Krzywousty. .. que in virginitate Deo serviens, cum anno Domini 1211 octuva Decembris diem obiisset, in eadem ecclesia S. Iacobi sepulta reguiescit. Gdzieindziej

1

Hist. Pol. II. 408. — 2) Dokum. Kujaw, i Mazow. 213 nr. 318; Perlbach, Pommerell. Ukdbueh nr. 229. —

2

3) Perlbach, ibid. nr. 227. — 4) Yoigt, Gescb. Prenss. IV. 286 uw. 2. — 5) Kod. dypl. Pol. II. nr. 214. — <>) Mon. Pol.

3

V. 755. — 7) Lites I-. 284. — 8) Napis ten podany w kilku monografiach Sandomierza, tudzież u Stronczyńskiego, Niektóre

4

szczegóły o kościele św. Jakóba w Sandomierzu, Bibl. Warsz. 1842, III. 153 i Łuszczkiewicza, Kościół św. Jakóba w Sando

5

mierzu, Spraw, komis, do bad. hist. sztuki w Pol. II. 35. — ⁹) Lib. benef. III. 455.

6

Balzer, Genealogia Piastów.    4.4