0394

VIII. 5.

.JADWIGA.

379

dzienna zgonu, podana w Nekr. Strzeln., do żadnej też określenie: filia regis, boć oczywista rzecz, że wszystkie trzy, jako wydane za mąż, byłyby zostały określone według stanu ich mężów (regina, ducissa i t. d.):

0    Jadwidze andegaweńskiej jest zresztą w tymże nekrologu na innem miejscu^{1 2 3 4}) zapiska pod właściwą datą zamieszczona. Do dwu ostatnich nie można rzeczonej wzmianki odnosić także i z tego powodu, że jako wydane za granicę i tamże zmarłe, nie mogły bliżej obchodzić klasztoru strzelnieńskiego. Z całego okresu Jagiellonów i Wazów pozostaje już tylko jedna Jadwiga, o której tu jeszcze możnaby myśleć, córka Jagiełły z drugiego małżeństwa, zmarła jako panna, a więc rzeczywiście filia regis-). Atoli według wiarogodnej wiadomości Długosza ³) Jadwiga Jagiełłówna zmarła 8 grudnia 1431 r., zaczem i do niej zapiska nekrologiezna z 3 czerwca przystawać nie może. Na 22 zapisek nekrologieznyc-h o książętach i królach, tudzież księżnych

1    królowych polskich, jakie zawiera Nekr. Strzeln., po wyłączeniu niniejszej, 10 jest zupełnie dobrych, 5 podaje daty, różniące się tylko o jeden dzień od rzeczywistej daty zgonu, w jednej różnica wynosi 4 dni, w innej o dni (Zofia, czwarta żona Jagiełły), w innej 9 dni (Anna. druga żona Jagiełły), w^r innej 14 dni (Włodzisław Jagiełło); wreszcie są dwie zapiski niewątpliwie błędne, o śmierci Kazimierza Jagiellończyka i Zygmunta 111 ((różnica o niespełna lub przeszło dwa miesiące)⁴). Z zestawienia tego widać, że Nekr. Strzeln. podaje niemal bez wyjątku dobre daty nekrologiczne, nawet bowiem różnice jedno- lub kilkudniowe, jakie w nim kilkakrotnie zachodzą, należą do pospolitych w nekrologach ówczesnych i wiarogodności ich zachwiewać nie mogą. Już więc sam ten wzgląd przemawia, ażeby zapiskę o królewnie Jadwidze uważać za autentyczną i wiarogodną, zaczem nie będzie jej można odnieść do Jadwigi Jagiełłówny, która nie w czerwcu, ale w grudniu dopiero umarła. Gdybyśmy zaś położyć chcieli nacisk na niektóre mniej dokładne daty Nekr. Strzeln., to w każdym razie powiedzieć trzeba będzie, że niedokładność ta jeszcze w pierwszej połowie wieku XV (czasy Jagiełły) nie wychodzi po za granice kilku lub kilkunastu dni, i dopiero od końca wieku XV (śmierć Kazimierza Jagiellończyka) różnice stają się znacznemi, tak iż zapiski tracą charakter zapisek nekrologicznych, a stają się tylko zapiskami kommemoracyjnemi. Otóż, jak widzieliśmy, ani w drugiej połowie wieku XV, ani później nie było w Polsce królewny Jadwigi, do którejby zapiska nasza odniesioną być mogła; śmierć Jadwigi Jagiełłówny przypada zaś na okres, w którym w Nekr. Strzeln. zachodzą jeszcze tylko (co najwyżej) różnice kilku lub kilkunastu dni; nie można tedy przypuścić, iżby różnica wynosić mogła już wtedy całe sześć miesięcy, a więc jakobyśmy mieli do czynienia z prostą tylko kommemoracyą.

Z tego wypływa, że owa w Nekr. Strzeln. wspomniana Jadwiga musi być Piastówną; a gdy zarazem nazwana jest królewną, przeto możnaby ją uważać tylko za córkę Przemyśla IJ, Włodzisława Łokietka lub Kazimierza W. O córce Przemyśla II myśleć tu jednak nie można, z innych bowiem źródeł, zajmujących się dokładnie potomstwem źeńskiem Przemyśla (z powodu braku potomstwa męskiego), wiadomo, że z trzech żon doczekał się on jednej tylko córki, innego imienia i w innym czasie zmarłej ( V. 14.). Do córki Kazimierza W.. Jadwigi, zrodzonej z księżny głogowskiej, zapiska powyższa również żadną miarą odniesioną być nie może (VIII. 14.)] nie można zaś przypuścić, iżby Kazimierz miał jeszcze inną córkę tego samego imienia z którejkolwiek z wcześniejszych żon; źródła bowiem wyraźnie zaznaczają, iż z Anny Gedyminówny urodziły mu się tylko dwie córki, których imiona są odmienne (VIII. 7. 8), a małżeństwo z Adelajdą heską pozostało bez-płodnem (VIII. 6.). Wobec tego nie pozostaje już nic innego, jak tylko przyjąć, że wspomniana tu Jadwiga

1

Mon. Pol. V. 745. — 2) Tutaj odnosi tę zapiskę Kętrzyński, Mon. Pol. V. 740 uw. d. — 3) Hist. Pol. IV. 466. — 4) Dobre daty śmierci podaje Nekr. Srzeln. o Wierzchostawie, córce Bolesława kujaw. (721. IV. 15.'), Jadwidze, żonie Kazimie-

2

mierza I (722. VI. 10.), Konstancyi, drugiej żonie tegoż (727. VI. 10.), Mieszku Starym (730. III. 17.), Ziemowicie IV mazowie

3

ckim (735. X. 9.), Aleksandrze, żonie jego (740. X. 9.), Salomei, żonie Ziemomysła kujawskiego (755. VII. 2), Eufrozynie, żonie

4

Kazimierza I (760. VI. 10.), Jadwidze, żonie Łokietka (764. VII. 4.), Kazimierzu I (765. VI. 10.). Różnicę o jeden dzień zawiera zapiska o śmierci Łokietka (728. VII. 4.), Kazimierza Sprawiedliwego (736. III. 22.), Kazimierza II kujaw. (741. VII. ć.), Jadwigi, pierwszej żony Jagiełły (745) i Kazimierza W. (760, VIII. 6.). Śmierć Bolesława, syna Mieszka III zapisana pod datą 17 września 1,752), zmarł 13 września (IV. 6.). Śmierć Zofii, żony Jagiełły, zapisana pod 16 września (752). zmarła 21 września; śmierć Anny Jagiełłowej pod 12 marca (729), zmarła 2t marca; śmierć Jagiełły pod 17 maja (738), zmarł 31 maja. Śmierć Kazimierza Jagiellończyka podana pod datą 18 sierpnia (749), zmarł 7 czerwca; śmierć Zygmunta III pod datą 10(11; czerwca (741), zmarł 23 kwietnia.