0426

VIII. 9 — 12.

NIEMIERZA; PEŁKA; JAN; ANNA.

411

cieleni Galowa ^!), przeto raczej uważać go należy za descendenta Pełki. Rzochów, jak widzieliśmy, przeszedł jeszcze w w. XIV drogą kupna w ręce Tarnowskich; Szczytniki za Długosza należą do kapituły krakowskiej, a tylko cztery łany kmiece znajdują się tam w posiadaniu Kwiatonowskiego niewiadomego herbu ^{1 2 3 4 5}); Gruszów posiadają w owym czasie po części klasztor w Brzesku, w części zaś mieszczanin Łapka, a w części jakowyś Piątka^:!), o którego pochodzeniu nic pewnego powiedzieć nie umiem. Wobec tego przyjąć trzeba, że potomstwo Niemie-rzy i Jana, jeśli istniało, a może już oni sami, przenieśli się z ziemi sandomierskiej dokądindziej; nie trudno zaś odgadnąć, że w takim razie szukać ich należy w rdzennem gnieździe Gołeckich, t. j. w Gołczy samej, którą dzierżył mąż ich matki, albo w jednej z okolicznych wsi. któro w XV wieku znajdują się w ręku rozmaitych członków rodu Mądroslek. Gdy zaś już sam Niemierza w zapisce z r. 1384 pisze się z Gołczy, a w w. XV u właścicieli Gołczy powtarzają się imiona Niemierza i Jan, przeto przyjąć trzeba, że oni to właśnie, Gołecey, są potomkami jednego przynajmniej z owych nieślubnych synów królewskich ^J).

W przytoczonym na czele ustępie Długosza jest jeszcze wzmianka o nieślubnych córkach Kazimierza, zrodzonych z żydów ki Estery, a wychowanych w wierze żydowskiej. Ponieważ liliacye genealogiczne Długosza, a mianowicie wywód Niemierzy i Pełki z Estery okazały się nieprawdziwymi, przeto nie ma dostatecznej podstaw y, ażeby niniejszą wzmiankę o córkach Estery uznać za dostatecznie wiarogodną; ale sam fakt przez Długosza przekazany, że istniała nałożnica królew ska, żydówka Estera (z której, niewiadomo, czy i jakie istniało potomstwo), można przyjąć przynajmniej jako prawdopodobniejszy, aniżeli mniemanie przeciwne A, jakoby nałożnicy takiej nie było: wiadomość o Esterze znajduje się bowiem w tym ustępie Długosza, który, na podstawie tradycyi, kreśli dzieje prywatnego życia króla; jakkolwiek zaś w ustępie tym co do szczegółów zachodzą różne niedokładności, to jednak rzeczy główne, t. j. istnienie pewnych osób (Rokiczana. Pełka) dadzą się wykazać innemi niezależnemi źródłami. Snadniej tedy przypuścić, że i tradycya o Esterze dotyczyła osoby rzeczywiście istniejącej, aniżeli, iż jest to postać zupełnie urojona')).

12. Ann a.

Janko z Gzarnk.^{6 7 8}), podając treść testamentu Kazimierza W. z 3 listopada 1370 r., wspomina o legacie dla dwu córek królewskich. Ponieważ obie córki Kazimierza z pierwszej żony w r. 1370 już nie żyły {Ylll. 7. 8.), a z Adelajdy nie pozostało żadne potomstwo (VIII. 6.), przeto rozumiane tu być mogą tylko córki z czwartej żony Kazimierza, Jadwigi głogowskiej. Rzeczywiście, na innem miejscu^s) Janko z Gzarnk., raz jeszcze o nich wspominając, wyraźnie im już Jadwigę daje za matkę, pierwszą zaś z nich nazywa Anną. W dwu pismach papieskich z r. 1309^!l) i 1371¹⁰) wyraźnie poświadczono istnienie Anny, córki Kazimierza, zrodzonej de woluta, de ąuadam muliere nobili et solida; to ostatnie określenie nie można odnieść do kogokolwiek innego, n. p. do Krystyny Rokiczańskiej, lecz tylko do Jadwigi głogowskiej, jak wynika z zupełnie wiaro-godnego przekazu Janka z Gzarnk. Że Kazimierz miał córkę Annę, poświadcza także Kalend. Krak.¹¹), Rodow. książ. poi. ^1:!), a za obu temi źródłami Długosz ¹³).

Ponieważ jej młodsza siostra Kunegunda żyła już co najpóźniej r. 1369 (VIII. 13.), a ślub jej matki z Kazimierzem odbył się w lipcu 1365 r. (VIII. 6.), przeto data urodzin Anny zamyka się w granicach łat 1366— 1368. Ze względu na datę zaślubin (zob. niżej) należy przyjąć możliwie najwcześniejszą granicę,

1

') bib. benef. II. 378. — 2) Ibid. 1. 90. ii. 181. — 3) Ibid. I. 75. — 4) ~\V calem powyższem dochodzeniu dat

2

topogndicznych, tudzież genealogicznych stosunków rodu Mądrostek nie miałem możności zużytkowania wydawnictwa zapisek

3

sądowych krakowskich Ulanowskiego i Helcia, gdzie się znajdzie może niejeden szczegół; oba zbiory, obejmujące około 20000

4

zapisek, są w tego rodzaju dochodzeniach, ze względu na brak indeksów, nie do użycia. Przeszedłem wszakże zapiski Ulanow

5

skiego aż do r. 1390 i zaczerpnięte stamtąd wiadomości zużytkowałem we właściwych miejscach. — 5) Caro, Gescli. Pol. Ii.

6

541 uw. 2; Ś wieża ws ki, Esterka lin. — t>) Por. też moje uwagi w Kwart. Hist. IX. 328 i n. — <) Mon. Pol. II. 635. —

7

Ibid. II. 650. — 9) Theiner, Mon. Ilung. II. nr. 171. — 1°) Theiner, Mon. Pol. I. nr. 899. — U) Mon. Pol. II. 925. —

8

J2) Ibid. III. 283. — 13) Ilist. Pol. III. 321. 341. 539. 548. IV. 11.