0420

VIII. 9-11.

NIEMIERZA: PEŁKA; JAK.

405

przeciw nim o te posiadłości rościły, odsyłali do sądu królewskiego. Kto z owemi pretensyami występował, niewiadomo; tyle pewna, że wspomniani tu zastawnicy zatrzymali rzeczony gród jeszcze przez kilka lat następnych. Dopiero dokumentem z 15 grudnia 1385 r.^Ł) królowa Jadwiga w miejsce Białaczowa z przyległościami oddaje im w zastaw miasto Kościan z przyległościami, a nadto na zabezpieczenie nowej sumy dłużnej 1200 grz. zastawia im gród i miasto Międzyrzec z przyległościami tudzież wsie Sokolniki i Nowawieś w powiecie pyzdrskim; zastawnicy nazwani w tym dokumencie: Dobrogostio episcopo Posnaniensi necnon Nemerze et Iohanni militibus uc Abrahe Abrcilie heredibus de Novacuria. W kilku dokumentach z lat 1387 — 1393^{1 2}) występuje osobny burgrabia (starosta) kościański, sprawujący zarząd miasta z ramienia Dobrogosta. Dokumentem z 15 czerwca 138(5 r.³) kilku dostojników Włodzisława opolskiego przyjmuje rękojemstwo za dług tegoż księcia w wysokości 7000 zł. węg., mających się w przeciągu sześciu tygodni spłacić domino Dobrogostio episcopo Posnaniensi ac strenuo militi domino Iohanni Abrae de Nova Curia. Dokumentem z 13 czerwca 1393 r.⁴) Włodzisław Jagiełło poświadcza, jako nobiles viri Nemersa, Iohannes et Abraham, Abrahe de Nora Curia za udzieloną pożyczkę otrzymali byli w zastaw gród lnowłódź w Łęczyckiem i wsie Trzebiesławki i Murzynowo w powiecie pyzdrskim, a wykupując niniejszem zastaw ten z ich rąk, daje im w zamian za to w nowy zastaw gród Zbąszyń i Kiebłowę wraz z przyłegłemi miastami i wsiami.

Przytoczone dokumenty wskazują, iż w najbliższych czasach po śmierci Kazimierza żyło w Polsce rodzeństwo z trzech czy czterech osób złożone: Niemierzy, Jana i Abrahama, synów Abrahama z Nowego Dworu (Nowodworskich), tudzież Dobrogosta, ich brata lub bliskiego krewnego, również z Nowego Dworu ⁵). Dwa pierwsze imiona są te same, co i imiona obu synów nieślubnych Kazimierza, co dało powód do mniemania³), jakoby dokumenty rzeczone ich właśnie dotyczyły; okoliczność, iż jeden z braci nosi imię Abrahama, a wszyscy są synami Abrahama, miała nawet potwierdzać żydowskie pochodzenie ich z Estery, jak o tern prawi Długosz; mężem owej Estery miał być ów starszy Abraham. Ten ostatni argument nie wytrzymuje krytyki, wiadomo bowiem, że imię Abraham było podówczas dość pospolicie używanem w rodach szlacheckich, a okoliczność, że synowie jego zwani są milites, stanowczo przypuszczenie takie wyklucza. Jest to niewątpliwie potężna (jak z szczegółów majątkowych sądzić można) rodzina szlachecka. Właściwa jej siedziba Nowydwór leży w Rawskiem, ale nie można zaprzeczyć, że rodzina ta zostawała też w jakimś bliższym stosunku z Małopolską; wskazuje na to okoliczność, że Dobrogost swoją karyerę duchowną rozpoczyna od kanonii krakowskiej, że on i bracia jego dostają początkowo w zastaw Białaczów w powiecie opoczyńskim, w Sandomierskiem, że wreszcie, jak podaje Katal. arcyb. gnieźń.⁷) Dobrogost pochodził de villa Lyanszouicze de terra Sandomiriensi, co Długosz³) tłomaczy: de Nowidwor alias de Lanszenicze. Posiadłości owej rodziny leżały więc po części w tej samej ziemi sandomierskiej, w której król opatrzył swych synów nieślubnych udziałami, co również za identycznością mogłoby przemawiać. Z tern wszystkiem jednak, po dokładniejszem wglądnięciu w rzecz, hypoteza ta utrzymać się nie da. Jeżeli bowiem rodzina Nowodworskich była materyalnie tak potężną, jak na to wskazują dokumenty, to unieważnienie poczynionych jej zapisów musi już samo przez się budzić pewne wątpliwości. Dalej trudno byłoby zrozumieć, dlaczego ta rodzina zostaje w tak bliskich stosunkach z nową dynastyą, która ją pokrzywdziła, pożyczając jej znaczne sumy i biorąc w zastaw liczne posiadłości; a także, dlaczego nowa dynastya ustępuje im po kolei kilka ważnych grodów, jednemu zaś z rodziny, Dobrogostowi, choć chwilowo oparła się nabyciu arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, nadaje przecież biskupstwo poznańskie? Ponadto jedyna autentyczna wiadomość, jaką posiadamy o dalszych losach nieślubnego Niemierzy, że mianowicie zginął w służbie Jagiełły, ubity w Koprzywnicy w czasie rozruchu z powodu wybierania podwód, stanowczo powyższej hypotezie przeczy, dowodzi bowiem naprzód, że Niemierza ten zajmował jakieś podrzędniejsze stanowisko, którego snąć jako członek tak potężnej rodziny nie byłby piastował, a powtóre, że nie przesiedlił się do Wielko-

1

Kod. dypl. Wielk. III. nr. 1840. — 2) Ibid. III. nr. 1860. 1861. 1939. — 3) ibid. III. nr. 1851. — 4) [bid. III.

2

nr. 1929. — ^r>) Z dokumentów możnaby wnioskować, że Dobrogost był równie dobrze synem Abrahama, jak i tamci trzej;

3

Długosz w Catal. episc. Posn. Opera I. 503 podaje jednak, że ojcem jego był Tomisław z Nowegodworu. W rozstrzygnięcie tej

4

wątpliwości, dla dalszego dochodzenia obojętnej, nie wchodzę. — 6) Raczyński, Wspomn. Wielkop. I. 211; Lelewel, Nowe

5

źródta histor,, Ateneum Krasz. 1843 zesz. VI. 13 i n. — 1) Mon. Pol. III. 397. — 8) Hist. Pol. III. 448. 528.