0478

X. 6. 7.

ANNA; JANUSZ I.

465

potem przez Burcharda z Hardecku poślubioną Annę¹). W przeszło pół wieku potem, pod datą 1 czerwca 1398 r. dokument ten transumowany został przez radę miasta Raciborza; transumpt zawiera dodatek, którego w dokumencie pierwotnym, skądinąd znanym, nie ma; znalazła się tu bowiem klauzula, że po Eufemii dziedziczyć mają nie tylko wspomniane trzy córki Mikołaja opawskiego, ale nadto Anna mazowiecka, siostra zakonna w tymże klasztorze (necnon Annam filiam Semouiti ducis Masonie generi nostri, t. j. Mikołaja II). Ponieważ dokument pierwotny dochował się tylko wt kopii, przeto zachodzić może wątpliwość, czy ów ustęp o Annie mazowieckiej znajdował się już w oryginale, jak zdawałoby się wynikać z transumptu z r. 1398, czy też jest on tylko późniejszą interpolacyą, do transumptu wprowadzoną. Sądzę, że należy się oświadczyć za tern ostatniem przypuszczeniem. Pomijam, że przemawia za tem tekst kopii dokumentu pierwotnego, podnoszę jednak nadto i to, że gdybyśmy Annę uważali za mniszkę w Raciborzu już pod datą 1340 r., natenczas urodziny jej trzebaby przesunąć na rok co najmniej 1326, w którym to czasie Ziemowit III z pewnością jeszcze żonatym nie był (X 5.). Cel interpolacyi w transumcie z r. 1398 da się zaś zupełnie usprawiedliwić, jeśli zważymy, że w czasie tym w klasztorze raciborskim żyła Anna mazowiecka, uważana, w myśl testamentu przeoryszy Eufemii, za spadkobierczynię córek Mikołaja II opawskiego; ponieważ Mikołaj nie mógł jej uwzględnić jeszcze w⁷ dokumencie z r. 1340, skoro wtedy nie przebywała w klasztorze raciborskim, przeto teraz okazała się potrzeba wsunięcia odpowiedniego dodatku, któryby jej przyznawał praw’o dziedziczenia po córkach Mikołaja. Dodatek ten stwierdza w każdym razie ponad wszelką wątpliwość, że Anna była córką Ziemowita III; jej ojciec nazwany tu bowiem zięciem Mikołaja; był nim, jak wiadomo, Ziemowit 111.

Ponieważ Anna jest mniszką w’ Raciborzu już 8 grudnia 1358 r., przeto data jej urodzin przypada co najpóźniej na rok 1344: była zatem niewątpliwie córką Ziemowita z Eufemii opawskiej. Zgon jej odnieść należy do czasu po 16 marca 1403 r.

Według mniemania dawmiejszych historyków⁷ -) córka Ziemowita III, Anna, miała być żoną Witolda Kiejstutowica. Jakiegokolwiek, chociażby tylko pośredniego, poparcia w źródłach nie ma na to twierdzenie; ustalony zaś właśnie fakt, że córka Ziemowita tego imienia była mniszką w⁷ Raciborzu, wprost temu przypuszczeniu przeczy; w⁷ przeciwnym razie należałoby przyjąć, że Ziemowit miał dwie córki tego samego imienia, współcześnie żyjące, jednę zakonnicę, drugą żonę Witołda, co byłoby rzeczą nieuzasadnioną. Wiadomo zresztą skądinąd, że Anna, żona Witołda, była córką Światosława Iwanowica, księcia smoleńskiego ³).

7. Janusz I.

Ze był synem Ziemowita III (X. .9.), poświadczają Spom. mięsz.⁴), Geneal. Mazow. Czart. 1³), Geneal. Tomic.⁶), jak nie mniej liczne dokumenty, bądź to przez niego samego, bądź przez jego ojca wystawiane ⁷). Trafnie Bolesław’ IV (XII. 3.) mieni go w^T dokumencie z r. 1436 ⁸) swmim dziadem. Bez wmrtości jest zatem przekaz Geneal. Mazow. Wargoc.⁹), która go mieni synem Ziemowita Ziemowitowica wiskiego (IX. 11.). Dobrą wiadomość o pochodzeniu Janusza ma także Janko z Czarnk.¹⁰), przydając zarazem inny szczegół, że matką jego była pierw⁷sza żona Ziemowita III, a więc Eufemia. Pośrednio stwierdza tę ostatnią wiadomość pojawiające się tu po raz pierwszy w⁷ rodzie Piastów⁷ imię Janusza, współcześnie i w⁷ najbliższym czasie przedtem użyte kilkakrotnie u Przemysłowców⁷ opaw⁷skich. Januszem nazyw⁷a się stryj i brat Eufemii ^u).

Tylko Spom. mięsz.¹-) i Geneal. Mazow⁷. Czart. II¹³), wyliczając synów Ziemowita III, kładą go na drugiem miejscu, po Ziemowicie IV (X. 9.), niewątpliwie mylnie. Na pierw⁷szem miejscu wymieniają go Janko z Czarnk.¹⁴), Geneal. Mazow⁷. Czart. I¹³) i Geneal. Tomic.¹⁶); ten sam porządek zachowamy jest też stale w do

li Grotefend, Slammtafeln XI. nr. 9. — -) Gołębiowski, Dzieje Pol. I. str. XVII; Bartoszewicz, Encykl. Or-gelbr. XXVIII. 570. — 3) Wolff, Ród Gedym. 57 i uw. 3, który słusznie oświadczył się przeciw mniemaniu o mazowieckiem pochodzeniu Anny Witołdowej. — 4) Mon. Pol. III. 231. — 5) Por. str. 437 uw. 5. — 6) Acta Tomic. VIII. 171. — <) Kod. dyp 1. Pol. I. nr. 136; Kod. dypl. Wielk. III. nr. 1700; Kod. dypl. Mazow. nr. 98. 99.104.— 8) Cod. epist. II. nr. 239.— '•>) Narbutt, Pisma histor. 294. — 10) Mon. Pol. II. 693. 694. — U) Grotefend, Slammtafeln XI. nr. 3a. 4. — 12) Mon. Pol. III. 231. — US) Por. str. 437 uw. 5. — 14) Mon. Pol. II. 693. 694. — 15) Por. str. 437 uw. 5. — l<>) Acta Tomic. VIII. 171.

Balzer, Genealogia Piastów.