0503

490

DOROTA.

X. 15 b.

15 b. [Dorota].

Według wiadomości późnego (z początków wieku XVIII) historyografa księstwa oleśnickiego, Sinapiusa^{1 2 3 4}), Konrad Biały starszy, książę oleśnicko-kozielski, miał mieć za żonę Dorotę, córkę księcia Janusza mazowieckiego (Gemahlin Dorothea Hertzog Johannis ans Masaa Tochter). Wiadomość tę przyjmowano bez zastrzeżeń i bliższego krytycznego zbadania w dawniejszej historyografń²). Grotefend³), uznając ją także za wiaro-godną, próbował ją bliżej określić. Ponieważ o Konradzie wiadomo skądinąd, że miał żonę Katarzynę (niewiadomego pochodzenia), przeto daje mu on w ogóle dwie żony, naprzód Katarzynę, a potem Dorotę mazowiecką; ze względu zaś na przypuszczalną datę zaślubin i wiek małżonków przyjmuje słusznie, że nie mogłaby to być córka Janusza I, ale raczej córka jego syna, Janusza młodszego (X. 13.). Należy jednak raczej postawić kwestyą zasadniczą: czy w ogóle istniała taka księżniczka mazowiecka, i czy była żoną Konrada Białego? Już sam wzgląd na to, że żadne źródło współczesne i jako tako wiarogodne wiadomości tej nie zawiera, i że pojawia się ona po raz pierwszy dopiero w wieku XVIII, czyni przekaz ten podejrzanym. Jeszcze bardziej zachwiewa jego wiarogodność ta okoliczność, że Sinapius, choć szczegółowo zajmował się historyą Oleśnicy, miał jednak o stosunkach genealogicznych tamtejszych książąt na wskroś bałamutne wiadomości. Ażeby nie odbiegać daleko od przedmiotu, zwrócę uwagę tylko na najbliższe Konradowi Białemu osoby. Podaje on tedy⁴), że sam Konrad Biały miał się rodzić z Beaty, córki Bernarda świdnickiego, gdy w rzeczywistości matką jego była Guta, księżniczka śląska, niewiadomego pochodzenia; podaje dalej, iż z małżeństwa Konrada Białego z Dorotą urodzili się synowie Konrad Czarny i Konrad Biały młodszy, tudzież córki Anna i Agnieszka, wydane: pierwsza za Włodzisława mazowieckiego, a druga za Kaspra Schlicka, gdy w rzeczywistości były to dzieci starszego brata Konrada Białego, Konrada Kantnera i t. p.⁵). Te bałamuctwa zachwiewają do reszty wiarę w przekaz Sinapiusa i wystarczyłyby same przez się do odrzucenia go. Możemy to uczynić tern snadniej, ile że da się wykazać, iż zaszło tu oczywiste nieporozumienie i pomięszanie dwu różnych osób. W owym czasie spotykamy w księstwie oleśnickiem dwu książąt Konradów, obu używających przydomku: Biały, jednego niniejszego, t. j. Konrada Białego starszego, i drugiego, syna Konrada Kantnera, jego synowca, t. j. Konrada Białego młodszego; obaj prowadzili ze sobą gorszący spór, który skończył się uwięzieniem Konrada Białego starszego. O Konradzie Białym młodszym wiadomo, że miał żonę imieniem Dorotę, córkę mosiężnika Nikodema Reynkenberga ^li). Otóż Sinapiusowi⁷) nic niewiadomo o tej żonie Konrada młodszego, podobnie, jak nie zna on także rzeczywistej żony Konrada starszego, Katarzyny. Nie można tedy wątpić, że zasięgnąwszy skądsiś wiadomość, iż żona Konrada młodszego nazywała się Dorotą, dał ją przez omyłkę Konradowi starszemu, tego samego przydomka (Biały) używającemu. Praw^Tda, iż rzeczywista Dorota nie była księżniczką mazowiecką; gdy jednak zważymy, iż ród książąt oleśnickich właśnie w owych czasach wchodził dwukrotnie w związki z Piastami mazowieckimi (XI. 10. 14.), snadno wytłomaczymy sobie źródło nieporozumienia u popełniającego co krok różne bałamuctwa autora.

1

Sinapius, Olsnographia 1707 I. 128. — 2) Hubner, Geneal. Tabeli. I. tabl. 102; Gołębiowski, Dzieje Pol. I.

2

str. XIX. — 3) Stammtafeln III. nr. 7. — 4) Sinapius, Olsnographia I. 128. — 5) Co do poprawek niniejszych por. Grote

3

fend, Stammtafeln III. nr. 3. 11 — 14. — 6) Ibid. III. nr. 12. — 7) Sinapius, Olsnographia I. 132. Wszystkie cytaty z tego

4

dzieła zawdzięczam uprzejmości dra A. Wagnera w Wrocławiu.