492
KOZDZIAŁ X, UST. 109
Widzimy stąd, że tylko w bezpośredniej bliskości biegunów dt osiągnąć może wartość, dochodzącą do 1®, ale w każdym razie średnia wartość dx w okreflJH 14-miesięcznym zbliża się do zera. Praktycznie więc wahania długóSci okresu aą mogą nie być brane w rachubę i możemy z dostateczną dokładnością przyjąć w1=w0. W ten sjiosób identyfikujemy okres, w którym kąt godzinny gwiazdy, liczony od średniego południka, wzrasta o 360°, z okresem obrotu ziemi dokoła momentalnej osi, i również średni południk identyfikujemy z południkiem momentalnym.
Dokładne wyznaczenie długości okresu utrudnia okoliczność, że śpólrzędne gwiazd stałych ulegają zmianie z powodu ich ruchu własnego, który dla każdej gwiazdy oddzielnie wyznaczony być musi. Wskutek tego okres ten nie został obrany za jednostkę czasu, mającą zastosowanie w astronomji.
109. Doba stellarna i doba gwiazdowa. W ustępie 32 określiliśmy dobę gwiazdową, jako obres czasu, w którym kąt godzinny jakiejś gwiazdy, nie zmieniającej położenia na niebie, wzrasta o 360°, a w ustępie 37 zidentyfikowaliśmy ten okres z okresem, w którym kąt godzinny punktu wiosennego 0 wzrasta o 360°.
W rzeczywistości są to dwa okresy różne; a i sama poprzednio podana definicja doby gwiazdowej jest nieścisła. Okras, który w ustępie 32 nazwany został dobą gwiazdową, jest w istocie okresem w1, o ktckpąn była mowa w ustępie poprzednim. Ponieważ dla każdej gwiazdy jest zawsze t= 0 — a, więc kąt godzinny t wzrasta o 360°, gdy różnica 0 — a wzrasta o 360°. Gdyby a miało wartość stałą, to okres wzrostu t i 0 o 360° byłby jednakowy. Ale wiemy, że a ulega zmianie z rozmaitych powodów, przedewszystkiem za-ś wskutek precesji, nutacji i ruchu własnego.
Woboą tego musimy rozróżniać okres, w ciągu którego t wzrasta o 3(30° w istocie, od okresu, w którytnby t wzrastało o 360°, gdyby a minio stalą wartość- Nazwijmy pierwszy z tych okresów dobą stellarną, to z uwag powyższych wynika, żę.okres ten ma długość zmienną. Wpływ ruchu własnego, który w ciągu doby jest znikomy, praktycznie nie wchodzi w rachubę. Zmiany a,