ono uprzednio nie miało. Przygotowania, czuwania nocne, łoże, odzież biała i czerwona, obówie, pas, kaptur — wszystko to miało mistyczne znaczenie. Rycerstwo skwapliwie przyjąwszy od Kościoła to co podnosiło świetność jego, nie poddało się duchowieństwu i cieszyło się niezachwianie starożytną swą dziką niepodległością. — Kościół ujrzał się w konieczności chwycenia się innego środka — i ustanowił zakony rycerskie w XII. wieku. Z tych zaś, zakon braci szpitalnych w Jeruzalem, później zakonem kawalerów maltańskich zwany, był najznakomitszym i przetrwał najdłużej.
Odjęcie rycerstwa za przestępstwo, lub haniebne czyny, także się bez ceremonii nie obchodziło. Najprzód odbierano przestępnemu rycerzowi konia, koń bowiem najwybitniejszym rycerskiego męża był atrybutem. Stawiano potem spieszonego winowajcę na rusztowanie, na którem oprawcy zdzierali zeń zbroję, poczynając od hełmu, kruszyli każdą jej część po kolei w kawałki. Tymczasem duchowieństwo śpiewało psalm 108, zawierający różne przeklęstwa na zdrajców i odprawiało wigilie nad umarłymi. Po rozwłóczynach lano na głowę przestępcy wodę gorącą w celu zmycia zeń świętego charakteru, udzielonego przez pasowanie Potem sznurem ściągano zdegradowanego z rusztowania, kładziono go na mary, pokrywano kirem i wnoszono do kościoła, gdzie się nad nim odprawiał cały obrządek służby pogrzebowej Pogrzebawszy w ten sposób charaktery rycerskie winowajcy, oddawano go w ręce sprawiedliwości zwyczajnej.
Każdy mąż oręża przechodził zwykle w średnich wiekach wszystkie stopnie wyżej opisane hierarchii wojen-
307