FizykaII68101

675

^mo§4 posiadać tę samą własność. Są to mianowicie połączenia żelaza z tlenem według wzoru stecliiometrycznego Fe% tudzież żelaza z węglem, nareszcie nikel, chrom, manganez i t. d. Dziś ciała pierwsze, równie jak i te, które zawierają je w sobie, nazywamy magnesami naturalnemi, ostatnie zaś ciałami magne-tycznemi; a tę ich szczególną własność, która się pierwotnie objawia przyciąganiem żelaza (opiłek żelaznych), siłą magnetyczną. Ogół zjawisk, odnoszących się do tego właściwego przyciągania, tudzież zbiór praw, według których się ono odbywai po-niCKąd także ich fizykalna przyczyna ma nazwę magnetyzmu. Magnes naturalny posiada własności magnetyczne już z samćj natury bez wszelkiego przyczynienia się naszego, z ciał zaś magnetycznych można wyrabiać sztuczne magnesy rozmaitemi sposo-^l?ni,, o których niżćj mówić będziemy. Najprzydatniejszem jest do tego żelazo, mianowicie stal, z której robią magnesy roz -niaitego'kształtu, jako to: w kształcie pręta walcowego, grania-stosłupa równoległobocznego, podkowy, wązkiej a długićj blanki skośnokątnie równoległościennej i t. d. Magnesy dzielimy na mocne i słabe. Z dwóch magnesów równej objętości ten zo-"łc się mocniejszym, który względem miękkiego żelaza objawia ^większą siłę przyciągającą, to jest, który przyciąga do siebie znaczniejszy kawał żelaza w większej odległości i utrzymuje go, ^skorosię doń raz przyczepi. Zjawiska, które nam magnesy nastręczają, są następujące:

1) Zanurzywszy magnes w opiłki żelaza, przylegają one.do niego według mniejszćj lub większćj jego siły magnetycznćj i nie tylko się go czepiają stale na powierzchni jego, ale także Jedne do drugich się wiążą, tworząc rodzaj nitek, w niektórych miejscach dłuższych, w innych krótszych {Fig. 365).

2) Nawet gdy magnes kartką papieru przykryjemy i nasypawszy na nią opiłek żelaznych, wstrząśnie-my ją trochę, opił-^£i układają się regularnie wzdłuż pewnych linii krzywych i da-J% zarys postać¹ magnesu. Fig.- 365 a (na nast. -sir.). Zjawiskę