FizykaII89201

886

w płynie stygnącym dwa prądy powstają; jeden sprowadza na dół cząstki, które się pewnej części swego ciepła na zewnątrz pozbyły, drugi wynurza z głębi cząstki cieplejsze, które to samo mają tam uczynić.

Według tego, co wyżej powiedziano, każdy ważki molekuł ciała ciepłego posiada pewną mechaniczną dzielność czyli własność udzielenia pewnej masie jakiej oznaczyć się dającej wielkości molekularnego ruchu, który stanowi istotę ciepła. Za miarę wielkości tego ruchu służy żywa siła, tj. połowa iloczynu z poruszonćj masy i z kwadratu tej chyżości, jaką ta masa w danej chwili posiada (§ 114 T. I.), czyli owa praca, do tego potrzebna, aby rzeczoną masę ze stanu spoczynku wprawić w ruch z ouą chyżością, albo (co na jedno wychodzi) praca, którą się uzyskuje, gdy molekuł ważki swej chyżości całkiem się pozbywa i w stan spoczynku przeniesiony zostanie. Widocznie sama połowa kwadratu z chyżości molekułu przedstawia żywą siłę jednostki masy czyli wagi jego. Dlatego też można iloczyn z wielkości wagi molekułu i żywej siły jedności wagi za żywą siłę molekułu uważać.

Wyobrażając sobie ciała jako układy materyalnych punktów (ważkich i nieważkich atomów), na siebie wzajemnie działających pewnemi siłami i odbywających różne ruchy, drżące i wirowe, oczywiście, jakiegokolwiek rodzaju jest rozłożenie tych cząstek składowych w danej przestrzeni i jakąkolwiek chyżość każdy pojedynczy taki punkt posiada, zawsze w całym takim układzie punktów znachodzi się w danej chwili pewna mechaniczna praca, w części już załatwiona (zużyta) czyli zaspiio-na, ¹) w części zaś jako żywa siła ruchu tychże punktów. Wzmocnienie lub osłabienie molekularnego ruchu w ciele polega przedewszystkiem na 'powiększeniu lub pomniejszeniu sumy żywych sił ruchu wszyskich pojedynczych cząstek (mole-kułów) jego. Ta całkowita, suma żywych sił wszystkich rnole-kułów ciała stanowi Jego zasób ciepła poczuwałnego czyli (jak

1

Ob. w Tygodniku naukowym. Lwów 1S65 r. rozprawę Dra Urbańskiego „O ‘prawach wzajemności mechanicznej pracy, {ywej sity ruchu i depta¹¹ tudzież w Bibliotece Ossolińskich. Poczet nowy T. I-gi. 1863 tegoż Wieczyste rucho.“