927
szerszego naczynia wetknięty, oznacza się przez odczytanie różnicy wysokości obu słupków rtęciowych w barometrze zwykłym i w barometrze z parą,. Sprowadziwszy tę różnicę do temperatury 0° mamy prawdziwą prężność wodnej pary. Tym-sposobem przekonano się, że prężność pary wodnej przy20n-51C wynosi 17-81 mm., przy 420-61 G, 63-22m?n., przy -(- 52°C już 102 mm., przy 75°C zaś 291 mm., przy 86°C 462mm. przy 93°C 601 mm., przy 990-58 C 748'84 mm. Fara alkoholowa posiada większą prężność, niż wodna w tej samej temperaturze, para zaś eteru alkoholicznego jeszcze daleko większą. Przeciwnie para rtęci jest o wiele'słabsza; jej prężność w zwykłych temperaturach powietrza zaledwie czuć się daje (chociaż ona zawśze w próżni barometrycznej znajduje się, bo listek złota zawieszony tam, że z czasem się całkiem ortęci, chociaż z cieczą tą nie był wcale zetknięty.) Nawet w temperaturze + 100°C para rtęciowa nie dochodzi prężności 0-439mm. Gdyby nie to, barometr okazywałby zawsze daleko niższe (ciśnienie atmosferu, niż jest w istocie.
W chwili, kiedy ciecz w otwarłem naczyniu zakipi, prężność pary zaczyna właśnie pokonywać ciśnienie atmosfery, które na niej wówczas spoczywa; zatem wielkość tej prężności można wziąć za siłę, równą onemu ciśnieniu. Ta okoliczność podaje nam łatwy sposób do oznaczania temperatury, w której prężność pary jakiejkolwiek cieczy posiada wielkość ciśnienia atmosferycznego. W tym celu oznacza się tylko temperaturę ua powierzchni cieczy wrzącej w otwartem naczyniu; a wziąwszy w pomoc machinę pneumatyczną, której próbka baroinetryczna okazuje każdoczesne ciśnienie powietrza pod dzwonem, można ten sam sposób zastosować też do niższych temperatur. Im niżej punkt wrzenia jakiej cieczy leży, tem lotniejszą jest ona i tem większe prężenie wywiera jej para w porównaniu z parą wodną tej samej co ona temperatury.
Do oznaczenia prężności pary nad cieczą w temperaturach wyższych od jej punktu kipienia, jest przeto rurka Forriczel-lego nieprzydatną. W takim razie używa się szklanne naczynie szczelnie zamknięte, połączone z rurką lewarkową, której dłuższe ramie jest w górze otwarte albo też zasklepione i za-