FizykaII96501

959

dzieg na ich obręczach dla tarcia o ziemię lub szyny; po których się one toczą. Nieraz osie wskutek wielkiego tarcia nawet się rozżarzają i przez to wóz się zapala, jeśli tarcie przez stosowne smarowidło nie jest pomniejszone. To źródło ciepła tryska zawsze tam, gdziekolwiek żywa siła ruchu w swój skuteczności raptownie powstrzymaną lub uszczuploną zostaje. Przelewana rtęć kilka razy z jednego naczynia do drugiego, przyczem się ją raptownie z ruchu do stanu spoczynku sprowadza, okazuje trochę wyższą temperaturę. Spostrzegł to samo też lekarz heilbroń-ski Mayer, który wodę przez potrzęsienie flaszki wyżej ogrzewał (od 12° na 13° C) ¹); a podróżni opowiadają, że woda Niagary przed wielkim spadem jest trochę chłodniejsza, niż w samem miejspu poniżej tegoż; tudzież że woda na morzu po wielkiej burzy jest zawsze cieplejsza, niż przed jej powstaniem. Joule obserwował, że woda, płynąca w wązkiej rurze, trochę się ogrzewa.

Dzicy ludzie w lasach amerykańskich niecą ogień przez prędkie tarcie jednego kawałka suchego drzewa o drugi. Fig. 487

Fig. 487.

wystawia przyrząd, do tego używany przez Dakota-Indian; A i B są suche deski, ab zaś taki sam pręt drewniany na obu końcach

1

Mayer w Liebiga Annalen, zeszyt na miesiąc Maj 1S-12 r.