94290301

SMJRRÓ 687

tego też w praktyce oznacza się jako przyczynę śmierci jakiś dalszy a podstawowy czynnik chorobowy, który prowadzi do zawieszenia funkcyi serca i tylko wtedy, gdy choroba tkwi w samem sercu, mówi się o śmierci z porażenia lub schorzenia serca. Rozważanie tego łańcucha przyczyn prowadzących do śmierci jest już zadaniem patologii.

Z samego tego mechanizmu obumierania ustroju wynika, że dla ustrojów o wyższej organizacyi należy odróżnić niejako dwa rodzaje śmierci, a mianowicie śmierć miejscową czyli lokalną, która dotyka tylko pewnej grupy komórek, pewnej tkanki czy narządu, i śmierć ogólną, czyli ustrojową. Między tymi rodzajami śmierci istnieje pewna niezależność i niekoniecznie jeden z nich musi zaraz pociągać za sobą drugi. I tak śmierć lokalna jest to zjawisko, jakie prawie wciąż w przebiegu normalnego życia ustroju można obserwować, stale bowiem obumierają całe szeregi komórek naskórkowych, nabłonkowych i innych, a zastępują je nowe — powstałe przez proces regeneracyjny. W przypadkach chorobowych ulegają śmierci całe narządy, całe członki ciała, a mimo to ustrój jako taki nie ginie. Można też człowiekowi odjąć rękę lub nogę, wyciąć jedną nerkę, kawał żołądka, wątroby, płuca i t. p., a człowiek po tych zabiegach może pozostać przy życiu. Zależy t}dko od ważności narządu, który ulega śmierci lokalnej, czy i o ile śmierć ta musi sprowadzić śmierć ogólną, ustrojową. Wiadomo więc — co już powyżej zaznaczono — że przedewszystkiem ustanie funkcyi, zniszczenie, a wogóle obumieranie serca, mózgu lub obu płuc musi bezwarunkowo i to bardzo szybko sprowadzić śmierć ustroju, gdyż narządy te, a względnie ich funkcye są dla życia organizmu niezbędne. Co się zaś tyczy innych narządów, to znaczenie ich dla życia ustroju jest różne i daje się przez eksperyment i spostrzeżenia kliniczne określić. Bez niektórych narządów—jak wiadomo — dłuższe życie ustroju pomyśleć się nie da, śmierć jednak ustroju występuje tu zazwyczaj dopiero po upływie pewnego czasu od śmierci lokalnej danego narządu i to w drodze niejako pośredniej. W każdym razie, mówiąc ogólnie, śmierć lokalna czyli miejscowa nie musi bynajmniej sprowadzać śmierci ogólnej.

Jednakże i na odwrót śmierć ustroju nie jest koniecznie połączona z natychmiastową śmiercią wszystkich narządów i tkanek. Jak oddzielone od ustroju narządy względnie tkanki mogą przez pewien czas poza ustrojem żyć, tak też wraz ze śmiercią ustroju