94290701

WYMIANA MATERYI I ENERGII II ZWIERZĄT 491

stancyi organicznej, bądź też w których do wymienionej wyżej podstawowej dawki pożywienia (532 kg. subst. organicznej), która wystarczała na pokrycie umiarkowanego wydatku pracy, dodawano 1 kg. krochmalu (= 614 gr. węglowodanów, 2-ga serya¹, to znowu 203 gr. oleju lnianego (3-cia serya). We wszystkich tych trzech seryach, dopóki zwierzę dostawało pokarm bogatszy w bezazotowe składniki, utrzymywało się w równowadze, nawet gdy wydatek pracy dochodził 2,600.000 kilogramometrów na dobę.

Wzrost rozpadu białka w pracy może wreszcie zajść wskutek duszenia, gdy tkanki (w następstwie wytężonej pracy ustroju) popadną chwilowo w stan zatrucia wskutek braku tlenu, którego płuca nie są w stanie w dostatecznej ilości dostarczyć.

Wydatki energii mechanicznej (ruchu i pracy) odbywają się więc w prawidłowych warunkach żywienia wyłącznie na koszt bez-azotowych organicznych składników pokarmów t. j. węglowodanów i tłuszczu. Tylko gdy tych składników w pożywieniu brak, lub też gdy są zawarte w niedostatecznej ilości a zapas tłuszczu także nie wystarcza, bądź dlatego, że jest zbyt mały, bądź dlatego, że wydatki energii są zbyt wielkie t. j. po prostu gdv ustrój znajduje się w głodzie tłuszczowym, lub węglowodanowym, ucieka się do pomocy białka, wytwarzając część energii przez rozkład tegoż.

Ilości energii mechanicznej, które wytworzyć się mogą przez rozkład tłuszczu i węglowodanów w ustroju, nie potrzeba chyba uzasadniać, iż znajdują się w prostym stosunku geometrycznym do ich wartości kalorycznych. Gdy organizm jednak ma do rozporządzenia oba związki, to pogotowie z węglowodanów, choć ilościowo mniej wydatne, jest sprawniejsze w działaniu, niż pogotowie z tłuszczu, a to dlatego, że węglowodany rozkładają się łatwiej, niż tłuszcz. W istocie jak wiemy z badań nad zachowaniem się gli-kogenu w wątrobie, związku tego nie znajdujemy niekiedy wcale, lub tylko w małej ilości w wątrobie zwierząt nawet żywionych obfitą strawą bogatą w węglowodany, jeżeli zwierzę przed zabiciem nawet przez kilka godzin tylko wykonało wiele pracy lub ruchu. Zużywa się on pod wpływem pracy natychmiast, mimo iż jest go znacznie mniej w ustroju, niż tłuszczu, i bez względu na zapasy tłuszczu.

Wszakże ta sprawność większa węglowodanów w spalaniu się, którą spostrzegamy w spokoju, nie wzmaga się pod wpływem pracy. Można o tern wnosić z zachowania współczynnika oddechowego,