WYMIANA MATERYI I ENERGII U ZWIERZĄT 481
micznem, lub sprzężeniu z solami mineralnemi w szczególności z fosforanami.
Gdy fosforany biorą udział niejako w budowie białka żywego i w organizacyi tkanek, chlorki t. j. głównie chlorek sodowy, a także węglan sodowy, zdaje się, pośredniczą w doprowadzaniu do nich białkowego materyału odżywczego. — Przy pomocy chlorku jakoteż węglanu sodowego mianowicie mogą krążyć w roztworze niektóre białka, które w wodzie są nierozpuszczalne, jak n. p. globuliny; a także i inne białka (albuminy) zyskują na ruchomości, prawdopodobnie wskutek rozbicia w roztworze tych soli wielkich drobin ciał białkowych na jakieś mniejsze kompleksy.
Z chlorku sodowego powstaje kwas solny soku żołądkowego. Chlorek sodowy wreszcie i węglan sodowy, jako z soli mineralnych w ustroju najbardziej ruchome, są głównym czynnikiem, który reguluje ciśnienie osmotyczne cieczy w ustroju. Węglan sodowy prócz tego służy do zobojętnienia, wytwarzających się przy przemianie białka kwasów.
W głodzie tak człowiek jak i zwierzę, gdy nie dostaje soli mineralnych, traci je z własnych tkanek. W następstwie rozkładu białka wyzwalają się sprzężone z białkiem fosforany potasowcowe, które ustrój też traci w głodzie nieustannie. Kwasy, wytwarzające się przy rozkładzie białka, zabierają ze krwi i innych tkanek ustroju do zobojętnienia węglan sodowy, a po części także fosforany wapniowy i magnowy. Wydala się także i chlorek sodowy, lecz ostatni jednak tylko w pierwszych dniach głodu w ilości godnej uwagi; w dalszych dniach głodu wydalanie chlorku sodowego spada poniżej 1 gr. na dobę, a nawet niemal ustaje całkowicie. Organizm posiada zdolność zatrzymywania uporczywie chlorków, potrzebnych do wyrównania parcia osmotycznego, zwłaszcza krwi, które też pozostaje przez czas trwania głodu prawie niezmienionem.
Skoro ustrój traci w głodzie sole mineralne, to wynika stąd, że muszą one być podawane w pożywieniu. W istocie stwierdziły to bezpośrednio doświadczenia. Pies w doświadczeniach Forstera, któremu podawano mięso, pozbawione soli mineralnych przez wygotowanie, oraz skrobię i tłuszcz, w krótkim czasie począł okazywać objawy ciężkiego schorzenia ośrodków nerwowych, przy zupełnej apatyi i zupełnym upadku sił drżenie, osłabienie mięśni, porażenie tylnych kończyn, drgawki i napady szału, po 3-ch tygodniach nadto zaburzenia w trawieniu wskutek upośledzonego wy-Fizyologia człowieka II. 31