Magazyn6
5001

42

AGRARYZM — AGRONOMJA SPOŁECZNA

ziomu kulturalnego oraz stopnia uspołecznienia mas włościańskich, ulega treść, wypełniająca ten termin, poważnym odchyleniom od treści, którą posiadł on w Czechosłowacji; a mianowicie, im niższy jest ten poziom i im mniejsze uspołecznienie, tern silniej podkreślane są przy definicji pojęcia a. akcenty radykalne i podkreślaną jest dążność do obrony interesów wsi oraz do przeforsowania jej decydującego wpływu na losy państwa bez równoczesnego uzasadnienia tych momentów świadczeniami wsi na korzyść ogółu. Istniały i istnieją również próby zaaklimatyzowania pojęcia a. w Polsce. Nadanie mu zdefinjowanej treści spotyka się tu z duże-mi trudnościami wobec wielkiej różnolito-ści w obliczu materjalnem i duchowem wsi polskiej. Poza tern należy zauważyć, że mała jej zasobność oraz niedostateczny poziom kulturalny włościaństwa w większości kraju pozwala na obciążanie tej wsi tylko w dość ograniczonym stopniu obowiązkami w stosunku do reszty społeczeństwa. Tego rodzaju stan rzeczy przynagla nawet do podkreślania konieczności znacznych świadczeń, przynajmniej czasowo, na rzecz tej wsi. Taka sytuacja utrudnia jednak utrwalanie się ideologji opartej o wiarę w czynne wartości wsi w budowie życia społecznego i stanowi jeden jeszcze moment, hamujący u nas rozwój agraryzmu wogóle, a przedewszyst-kiem agraryzmu rozumianego w tern znaczeniu, w jakiem rozumiany jest on w Czechosłowacji.

Wreszcie należy nadmienić, że mamy prądy społeczne i polityczne bliskie prądom, noszącym nazwę a., które jednak a. siebie nie nazwały. Takim jest, naprzykład, ruch włościański w Szwajcarji, na czele którego stoi prof. Laur; bliskim jest on agr. w rozumieniu czechosłowackiem. Również nie został ochrzczony mianem agraryzmu ruch, istniejący już przed wojną we Francji a zmierzający do podniesienia gospodarczego oraz kulturalnego wsi, dążący do zahamowania odpływu do miast przez polepszenie warunków bytowania na wsi, wreszcie silnie akcentujący potrzebę wpływu rolników na bieg polityki państwa wogóle, a jego polityki gospodarczej w szczególności, by interesy ich były należycie chronione i uwzględnione. Należy zauważyć, że ruch ten przy formułowaniu swych postulatów posiłkuje się badaniami prze-prowadzanemi we Francji nad cechami wła-ściwemi wsi francuskiej oraz nad warunkami gospodarczemi i kulturalnemi, w których ona się znajduje.

Z przytoczonych uwag widzimy, że termin „agraryzm" nie jest jeszcze powszechnie stosowany, oraz że wprawdzie największe prawa obywatelstwa zyskała treść nadana mu w Czechosłowacji, jednak dotąd nie nastąpiło ostateczne i powszechne jej zaakceptowanie.

Literatura: Encykl. of the woniał Sciences, art. „Agrarian Morements". London 1930. — Etn. Franke: System politickeho agrarizma w „Agrarni Hevue'\ str. 49—59. Pr aha 1914. — O. Fronkenberger: Agrarismus. Praha 1923. — L. Grubići Smisao agrarizma. Zagreb 1922.

— M. Hodia: Czlanky, Beczi, Sztudie, t. I— V. Praha 1931. — A. Hribar: Sarremem atfraruam. Zagreb 1924.

—    Dr. Joscanotoiesc: Agrarna połitika. Beograd 1930.

—    E. Laur: Die schweizerische Bauernpohtik im Lichte einer hóhersn Lebensauffassung, IV wyd. Aarau 1925.

—    Matula, Sedlak, Paleemek: Buralismus v literatu

rze a zociologii. Praha 1934. — J. MMin e: Le salut par la terre. Paris 1920.— St.MUkotcmM; Agraryzm jako forma przebudowy ustroju społecznego. Warszawa 1934. — A. Palee*ek: Nove selstui. Praha 1933. — G. Ruh-Łand: Leitfaden zur EinfUhrung in das Studium der Agrarpolitik. Berlin 1894.    — J. Sedlacmek: Ideowe

zakłady agrarismu Praha 1930. — P. Sorokln: Ideo-logija agrarizma. Zagreb 1924. — O. Srdtnko: Agrarismus a demokracie, pilirze naszeho progra mu. Praha 1922. —• A. Szeehla: Trzi uvahy o agrarismu. Praha 1925.

—    F. Veber: Idejni temelji slovanskega agrarizma Lubiana 1927. — A. Zaleokl: Agraryzm. Warszawa 1933.

A. Żabko-Potopowicz.

Agronomja społeczna.

Agronomja społeczna jest to wychowaw-czo-oświatowe oddziaływanie na rolników przez odpowiednie instytucje i działaczy, mające wespół z innemi środkami polityki gospodarczej wpływać w kierunku podniesienia ludności rolniczej na wyższy stopień kultury materjalnej, społecznej, a w pewnym stopniu i duchowej.

Agronomja społeczna jest to termin niedawno wprowadzony dla określenia oddziaływania na lud wiejski w imię oświaty rolniczej, połączonej z ogólną działalnością kulturalną. Dawniej działalność taka objęta była pozaszkolną działalnością wiejską. Nazwa „agronoinji społecznej" przyjęta została dla tej działalności, by podkreślić, że każda akcja oświatowa w środowisku ludu wiejskiego winna być przesiąknięta pierwiastkiem oddziaływania na środowisko społeczne w sposób wyrażający się w jego trwałych objawach życia. Typ działacza oświatowego dążył do tego, by mieć jak