Magazyn6
5101

43

AGRONOMJA SPOŁECZNA

najwięcej słuchaczy na swoich kursach i odczytach. Typ agronoma społecznego dążyć winien do tego, by wieś pod wpływem jego działalności pozaprowadzała jak najwięcej skutecznych i celowych zmian w sfjosobie gospodarowania i życia. Działalność agro-nomji społecznej obejmuje zarówno wpajanie zrozumienia podstaw przyrodniczych rolnictwa oraz techniki gospodarowania, jak i urządzenia całego gospodarstwa, a także zorganizowania zbiorowego życia rolniczego.

Czynnikami w agronomji społecznej są:

a)    gospodarz w raz z gospodarstwem,

b)    społeczny program rolniczy, c) działacze, d) technika oddziaływania, oraz e) kon-junktura gospodarcza i nastroje społeczne. W obecnych czasach w Polsce stanowczy wpływ na kierunek działalności spoleczno-agronomicznej mają władze państwowe; Ministerstwo Rolnictwa daje wytyczne Izbom Rolniczym, a te część same wprowadzają w życie przez własny personel, resztę zaś zlecają samorządowi powiatowemu lub towarzystwom rolniczym, albo pilnują by rzeczy niezbędne wchodziły do planów pracy układanych w obrębie powiatów. Poza tern do najważniejszych spraw agrotiomji społecznej należy zagadnienie działa-c z y; podczas gdy dawniej byli to niemal wyłącznie działacze obywatelscy, to jest pracujący z pobudek altruistycznych i bezpłatnie, to obecnie w przeważnej mierze pracują działacze zawodowi, w postaci instruktorów, asystentów, inspektorów i różnych specjalistów w liczbie około i 500 osób. Zazwyczaj są oni nietylko działaczami oświatowymi, ale i organizatorami, a także wykonywują inne czynności związa-nt z przeprowadzaniem polityki rolniczej. Współpracują tu również szkoły rolnicze i stacje doświadczalne.

Metodyka nauczania starszycłi i oddziaływania na rolników jest dopiero w trakcie rozwijania się. Praca agronomiczna dociera do wsi pod postacią słowa mówionego (1 przez radjo), na pogadankach i kursach, dalej przez druki, jak ulotki, gazety i książki, wreszcie równolegle z przeprowadzaniem doświadczeń i przysposobienia rolniczego oraz organizowaniem gospodarstw; poza tern wiadomości rolnicze i nowości upowszechnia się przy pomocy wycieczek, przeglądów i wystaw.

Rozwój agronomji społecznej, jako obejmującej niemal wyłącznie drobnych rolników, szedł równolegle z wchodzeniem ich w czynne życie rolnicze i społeczne. Początki zachodziły zwykle w kilkanaście lat po uwłaszczeniu w zależności od zapatrywań władz (zaborczych na ziemiach polskich, stąd opóźnienia), oraz od ilości i zdolności działaczy. Żywszy ruch u nas zaczął się na kilkanaście lat przed 1900 r. w b. zaborze pruskim a później i austrjackim, zaś w parę lat po tym roku w Kongresówce i częściowo na Ziemiach Wschodnich. Należy zaznaczyć, że nasza działalność społeczno-agrono-miczna łączyła się często z oświatą ogólną oraz działalnością niepodległościową. Po wojnie światowej, już we własnem państwie, zachodzi stopniowe upowszechnienie i ujednostajnienie tej działalności. Zagranicą agronomja społeczna jesit bardzo rozwinięta w Stanach Zjednoczonych Am. Póln., w Niemczech, Belgji, Włoszech i Rosji.

Przygotowują agronomów społecznych uczelnie rolnicze akademickie, Wyższa Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie oraz niektóre szkoły rolnicze średnie. Specjalizację z agronomji społecznej posiada tylko Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, a do ogólnego dokształcania sposobi Wolna Wszechnica Polska w Warszawie. Przedmiotami nauczania dla przygotowania agronomów społecznych, obok nauk ściśle rolniczych, ekonomiczno-rolniczych i polityki agrarnej, są pedagogika oświaty pozaszkolnej oraz socjologja wsi. Ten ostatni przedmiot w Polsce jest wykładany tylko w S. G. G. W. W Stanach Zjednoczonych jest on bardzo szeroko uwzględniany we wszystkich uczelniach, których słuchacze mają mieć jakąkolwiek łączność ze wsią.

Badania naukowe w Polsce nad agro-nomją społeczną, jako osobnem zagadnieniem, są dopiero w początkach i projektach. Dotychczasowe próby dotyczą przede-wszystkiem działaczy, dalej techniki oddziaływania, a zwłaszcza tych środków, które łączą nauczanie z bezpośredniem wytwarzaniem, jak przysposobienie rolnicze i gospodarstwa przykładowe.

Literatura: H. Adamski ks.: Zarys socjologji stosowanej, Poznań 1988 (302).—S. Antoniniemki: Organizacja rolnictwa w Belgji i metody popierania jego rozwoju. Warszawa 1930 (XIl + 492).— W. Bronikowski* Gospodarstwa wzorowe w Polsce Warszawa. „Rolnictwo” czerwiec 1989(26).— W. Bronikowskiz Drogi postępu chłopa polskiego. W ar sza wal934 (384). — W. Chmioleeki: Gospodarstwa przykładów*. Warszawa. _t. Rolnictwo” kwiecień 1930 (14). —■