Magazyn6`501

601

HIGJENA SPOŁECZNA

zadaniami badania wpływów tych nowych czynników na zdrowie i życie istot organicznych, usuwania wpływów szkodliwych, a wzmacniania dodatnich. Dość wspomnieć

0    szalenie szybkim rozwoju przemysłu

1    o związanem z tern niebezpieczeństwie dla zdrowia pracowników.

Higjena ujmuje obszerniej pojęcie zdrowia, niż reszta nauk lekarskich. Człowiek, który na nic się nie uskarża, któremu nic nie dolega, u którego zwykłe badanie lekarskie nie stwierdza w ustroju żadnych zmian patologicznych, który jednak przy badaniach rodzinnych okazuje jakąś ważniejszą ujemną cechę dziedziczną, chociażby się ona u samego badanego wcale nie objawiała, ale mogła się z wielkiem prawdopodobieństwem ujawnić u jego potomstwa, jednem słowem człowiek ogólnie uważany za zdrowego, za takiego uchodzić nie może w pojęciu higjenicznem.

Higjena różni się jeszcze od większości nauk lekarskich tern, że zajmuje się przeważnie ustrojami zdrowemi, a choremi

0    tyle, o ile mogą być one niebezpieczne dla otoczenia zdrowego na skutek możliwości przeniesienia jakiej choroby zakaźnej na otaczające je istoty zdrowe. Innemi chorobami, niezakażnemi, także zajmuje się higjena, o ile występują one masowo i przynoszą społeczeństwu wielkie straty. Ujmuje się te choroby nazwą „klęsk społecznych". Zaliczamy do nich: gruźlicę, alkoholizm, narkomanję, choroby weneryczne, nikotynizm, cierpienia reumatyczne

1    raka.

Wyżej wymienione cechy odnoszą się do wszystkich działów higjeny, są wspólne wszystkim naukom higjenicznym, przy ści-słem przeto określeniu pojęcia h. s. nie potrzebujemy już ich powtarzać. Te cele, dążenia i zadania higjeniczne musimy jednak dokładnie zachować w pamięci, bo bez stałego pamiętania o tern nie zrozumiemy ducha wiedzy higjenicznej, nie potrafimy w życiu codziennem należycie oceniać pod tym względem spostrzeganych faktów, jak również polityki zdrowotnej naszego państwa. Pamiętając zaś o tych zadaniach higjeny, lepiej zrozumiemy znaczenie zdrowia nietylko dla jednostki, ale i dla państwa, dla jego obrony, rozwoju jego potęgi i przyszłości.

Dla dotarcia do istoty pojęcia h. s. najskuteczniej będzie się trzymać starej zasady logiki, głoszącej: definitio fit per genus proximum et differentiatn specificam. Posługując się powyższą zasadą, można sobie ułożyć główne działy higjeny tak, jak się one, jedne po drugich, ze siebie wyłaniały. Z całej nauki higjeny zaczęliśmy przede-wszystkiem rozróżniać higjenę osobniczą czyli indywidualną i higjenę publiczną. Pierwsza z nich jest to nauka o zachowaniu zdrowia i życia jednostki, pojedyńczego człowieka, co stanowi właśnie jej cechę specyficzną (differentia specifica). Stwarza ona dla jednostki pewne przepisy, pewne prawa, do których człowiek ma się stosować, jeżeli pragnie jak najdłużej zachować pełnię zdrowia i żyć w takiem pełnem zdrowiu jak najdłużej.

Higjena publiczna ma szereg wspólnych, wymienionych już cech z higjeną indywidualną z tą różnicą, że przedmiotem jej badań nie jest pojedyńczy człowiek, lecz pewne większe zgrupowanie ludzkie, cala ludność danego państwa, co stanowi znów jej specyficzną cechę. Zalecenia jej, jako kosztowne, wymagają środków państwowych.

W higjenie publicznej zaczęliśmy rozróżniać dwa działy: h. społeczną i h. fizykalną.

Higjena społeczna zajmuje się badaniem wpływów czynników kulturalnych (społecznych, ekonomicznych, politycznych, towarzyskich), h. fizykalna — wpływów fizycznych (powietrze, światło, odzież, pokarmy) na zdrowie i życie grup społecznych. Grupy te tworzą się na rozmaitych podstawach. Takiemi podstawami mogą być: wiek, płeć, wspólne miejsce zamieszkania, zawód. fi. s. bada wpływ rozmaitych czynników kulturalnych na stan zdrowia np.: osesków, starców, kobiet i mężczyzn, mieszkańców wsi i miast, dzieci szkolnych, robotników w rozmaitych rodzajach przemysłu i t. p. W miarę postępów kultury, wobec zmieniających się warunków pracy i bytu, powstają coraz nowe podstawy do tworzenia i badania takich grup społecznych.

Genus proximutn zatem h. s. będzie h. publiczna, bo obie nie zajmują się pojedynczo człowiekiem, ale grupami ludzkiemi, a differentia specifica polega na tern, że h. s. bada wpływ czynników kulturalnych na zdrowie i życie grup społecznych. Gdybyśmy zatem chcieli określić w sposób najbardziej zwięzły, a zarazem dokładny, termin h. s„ to powiemy: H. s. jest to nauka najbliżej spokrewniona z h. publiczną