Magazyn6`401

600

HIGJENA SPOŁECZNA

Przy określeniach h. s. niektórzy autorzy kładą nacisk na przymiotnik „społeczny". Jest to niesłuszne, a przedewszyst-kiem niedość ścisłe, bo h. s. zajmuje się badaniem wpływu czynników kulturalnych w ogólności, a czynniki społeczne stanowią jednak tylko część skomplikowanego, obecnego życia kulturalnego.

Historyczny rozwój jakiegoś działu hi-gjeny, t. j. późniejsze jego powstanie, może przyczynić się do tego, że nowopowstały dział zagarnia dla siebie pewien zakres zadań, które poprostu wskutek zaniedbania tych tematów przez inne, dawniej powstałe działy higjeny, uważa się za charakterystyczną cechę dla tego właśnie nowopowstałego działu.

Dążenia do tego, by wiadomości zdobyte w zakresie higjeny rozchodziły się wśród szerokich mas drogą propagandy w celu podniesienia kultury zdrowotnej w calem społeczeństwie, nie można uważać za charakterystyczną cechę wyłącznie tylko h. s. Żaden bowiem dział higjeny nie kryje, nawet przed okiem laików, swoich zdobyczy i wniosków, do jakich doszedł bądź drogą dokładnego spostrzegania, bądź na podstawie zebranych, dobrze ocenionych danych statystycznych, bądź zdobytych drogą doświadczalną. Dążenie to stanowi wspólną cechę wszystkich działów higjeny.

Charakter zapobiegawczy działalności higjenicznej stanowi także wspólną, charakterystyczną cechę wszystkich działów higjeny, nie może zatem służyć dla określenia specjalnie h. s. Podobne niedokładności w określeniach h. s. spotyka się często. Chcąc uniknąć podobnych błędów, uprzy-tomnijmy sobie główne cechy charakteryzujące wszystkie działy higjeny, dla wszystkich działów wspólne, wówczas przy określaniu pojęcia h. s. nie będziemy powtarzać niewyróżniających jej cech, ale ułatwimy sobie uwydatnienie istotnych, specyficznych cech h. s.

Otóż higjena w najogólniej szem istotnem znaczeniu tego pojęcia jest to nauka o zachowaniu zdrowia i życia wszystkich istot organicznych i to nietylko obecnie żyjącego pokolenia, ale zdrowia i życia także przyszłych pokoleń.

Higjena stwarza na podstawie odpowiednich badań naukowych lub na podstawie ścisłych spostrzeżeń pewne prawa i przepisy, według których istoty organiczne powinny żyć, żeby zachować zdrowie i życie jak najdłużej. Zadaniem higjeny jest badanie wpływów wszelkich czynników, zarówno otoczenia czyli tego środowiska, wśród którego dane ustroje żyją i pracują, jak i czynników wewnętrznych, t. j. badanie wpływu cech odziedziczonych po przodkach na zdrowie, na powstawanie chorób, na przedłużenie lub skrócenie ich życia.

Dążeniem higjeny jest stworzenie najkorzystniejszych warunków bytowania dla istot organicznych, usuwanie niekorzystnych a wykorzystywanie i wzmacnianie wpływów, działających dodatnio na zdrowie, tężyznę fizyczną, a u człowieka i u zwierząt także na tężyznę psychiczną, w celu niedopuszczania do powstawania chorób, ustrojów wątłych, kalekich, mało odpornych, jednem słowem mniej wartościowych.

W powyższej tendencji objawia się najdobitniej zapobiegawczy charakter wszelkich poczynań higjenicznych. Działalność higjeny jest przeto przedewszystkiem zapobiegawcza.

Jeżeli chodzi specjalnie o higjenę ludzką, to dąży ona do szerzenia racjonalnych pojęć higjenicznych wśród coraz szerszych mas w celu podniesienia stopnia kultury zdrowotnej ogółu.

Higjena, jako nauka o zachowaniu zdrowia i życia istot organicznych, dąży nietylko do tego, aby przedłużyć ich życie, ale przedewszystkiem do tego, żeby ustrój podczas całego życia mógł żyć pełnem życiem, a nie wegetować, żeby mógł żyć przy największej sprawności wszystkich swoich władz i funlccyj fizycznych, a u ludzi i zwierząt także przy najwyższej sprawności władz psychicznych. Cóż bowiem za znaczenie miałoby to dla samego ustroju i dla społeczeństwa (o ile chodzi o ludzi i zwierzęta), gdyby dany osobnik długo żył, ale gdyby sprawność jego władz fizycznych lub psychicznych była upośledzona? Jako mniej wartościowy byłby jedynie ciężarem dla społeczeństwa, a sam także nie miałby dobrego samopoczucia, nie odczuwałby radości życia, jaką odczuwa ustrój zupełnie zdrowy.

Higjenę stworzyło życie, warunki życiowe, higjena nie ma więc zamkniętego zakresu działania. Kultura postępuje naprzód, stwarzając coraz to nowe warunki, wśród których żyją istoty organiczne, więc i higjena staje ciągle przed coraz nowemi