67 (42)

256 Część druga - Społeczne, indywidualne i kulturowe wartości zabawy...

Rozwój ruchowy dziecka jest ściśle związany z:

- r o z w o j e iti s o m a i y c z n y m, wzrastaniem, zmianami proporcji, przyrostem masy mięśni, procesem kostnienia szkieletu;

- rozwojem fizjologicznym, usprawnieniem mechanizmów krążenia i oddychania, przebiegiem biochemicznych procesów w mięśniach, dojrzewaniem układu nerwowego;

- rozwojem psychicznym, od którego zależą motywy podejmowanych czynności ruchowych oraz stany emocjonalne w znacznym stopniu regulujące czynności ruchowe i poziom sprawności, a rakże rozwojem umysłowym, który warunkuje racjonalność postępowania;

- rozwojem społecznym, który' każe dziecku honorować racje innych i dostosowywać swoje zachowanie, w tym motorykę, do obowiązujących norm i obyczajów. Ruch polepsza również współpracę między półkulami mózgowymi¹.

/. biologicznego punktu widzenia brak ruchu doprowadzić może do: patologii w działaniu układu ncrwowo-hormonalncgo, zaburzeń metabolicznych, atrofii mięśni i tkanek, osteoporozy, zmniejszenia pojemności i wentylacji płuc. Ma również ogromny wpływ na psychikę dziecka - jest przyczyną stresów, niepokojów, zahamow ań. Dzieci pozbawione możliwości ruchu często tracą wiarę we własne siły, zamykają się w sobie, tracą kontakt z otoczeniem¹¹. Doceniając znaczenie ruchu, nie należy niczego na dziecku wymuszać, gdyż w przyszłości może się to odbić na jego zdrowiu. Badania pokazują, żc wymuszona przez rodziców szybsza nauka chodzenia zaburza prawidłowy biologiczny rytm rozwoju dziecka i może w pewnych przypadkach powodować dyslcksjęk

Jednym z najważniejszych okresów dla dziecka jest okres przedszkolny. W rym czasie rozwój sprawności ruchowej przebiega w dwóch kierunkach: z jednej strony jest to doskonalenie ruchów postawno-lokomocyjnych (chodu, biegu, skoków, wspinania się itp.), /. drugiej - rozAvój ruchów manipulacyjnych, polegających na zdolności posługiwania się przedmiotami i narzędziami codziennego użytku. Dzieci w tym wieku uczą się jeździć na rowerze, pływać, jeździć na łyżwach i nartach. grać na instrumentach. Stopniowo doskonalą mchy mięśni dłoni, sprawniej posługują się ołówkiem, pędzelkiem, nożyczkami. Z czasem w dziecku rozwija się zdolność koncentracji, spostrzeganie, myślenie, wyobraźnia, pamięć, a podejmowane zabawy stają się źródłem dużego zaangażowania emocjonalnego dziecka, jego radości i odprężenia. Zmianie ulega także psychologiczna sytuacja dziecka. Zaczyna ono postrzegać siebie jako odrębną cząstkę świata. Odnosząc się do siebie, używa wyrażenia „ja”. Świat poznawanych przedmiotów ogromnie się rozszerza, eo ma wpływ na rozwój aktywności. Opanowanie mowy i odkrycie swojej odrębności sprawna, że świat dziecka staje się nieporównywalnie

M. Tynkowa: Aktywność i dz.iałalność dzieci i młodzieży. PWN. Warszawa 1997, s. 6.

•' M. Bukowiec: Wypity do ćwiczeń z wychowania fizycznego, Impuls, Kraków 1995.

R. D. Davis> E. M. Braun: Dar dysłehsji, tłum. G. Skoczyłaś, Zysk i S-lca, Poznań 2003.