55 (62)

240 Część droga - Społeczne, indywidualne i kulturowe wartości zabawy...

(sposoby) interakcji komunikatywnych dziecka w relacji z rówieśnikami i dorosłymi z uwzględnieniem kontekstu kulturowo-społecznego.

Ważną dla dziecka w wieku wczesnoszkolnyrn formą aktywności pozostaje nadal zabawa, która - jako podstawowe dla uczniów źródło przyjemności - jest w dalszym ciągu istotnym wyznacznikiem rozwojowym ich aktywności własnej, przejawianej w okresie późnego dzieciństwa. Mimo zasadniczych zmian w zakresie jej rodzajów i form, głównym celem działalności zabawowej jest zarówno twórcza eksploracja świata, jak i własna przyjemność. Poznawczo-przeżyciowy charakter zabawy odzwierciedla zarazem specyfikę nabywania i funkcjonowania doświadczenia językowego dziecka. Jego przystosowywanie się przez zabawę do zmieniającego się współcześnie środowiska kulturowo-społcczncgo, odbywa się właśnie dzięki dwom systemom procesów informacyjnychprzedświadomemn systemowi przeżyciowemu i świadomemu systemowi racjonalnemu, które, działając w sposób równoległy, umożliwiają pozytywne i/lub negatywne wartościowanie spostrzeganej rzeczywistości, a tym samym nadają określoną jakość procesowi socjalizacji języka: socjalizacji zachodzącej przez używanie języka oraz socjalizacji mającej na celu posługiwanie się językiem^{1 2 3 4 5}.

Kulturowo-społeczny kontekst zabaw tematycznych w okresie późnego dzieciństwa

Zabawy tematyczne dzieci od lat są przedmiotem zainteresowań przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, m.in. pedagogów, psychologów, socjologów, filozofów i językoznawców. Zgodnie z klasycznym ujęciem S. Szumana

|.„! nazywamy je tematycznymi, ponieważ są zabawami na jakiś temat. |...| Ich istotą jest odtwarzanie w postaci zabawowej (ludyczncj) najróżniejszych czynności, sytuacji, faktów i zdarzeń zaobserwowanych w życiu’.

Zabawy tematyczne określa się również:

- zabawami w role (gdy postaci osiągnęły wysoki stopień rozwoju, a rola jest wyrazista dzięki wzbogaceniu treści);

1

Psychologia języka i komunikacji. Scholar, Warszawa 2000, s. 139-141; J. Porayski - Pomsta: Zagadnienie sprawności językowej w teorii i praktyce dydaktycznej, „Polonistyka” 1996. nr 1. s. 20>-21 1.

2

J. Ncckar: Ujęcia duzusyttemowe a nabywanie i funkcjonowanie doiwnidczenia indywidualnego

3

[w:| K. Krzyże w*ki (red.): Doświadczenie indywidualne. Szczególny rodzaj poznania i wyróżniona posłać

4

pamięci. Wyd. Ul, Kraków 2003, s. 174-178.

5

B. B. Sc.hidfclin, K. Ochs: Socjalizacja języka |w:| A. Brzezińska, T. Czub, (i. Lutomski, B. Smy-kowski (red.): Dziecko w zabawie..., dz. cyt., s. 124 152.

’’ S. Szuman: Zabawy tematyczne dzieci, „Wychowanie w Przedszkolu 1058, nr 2, a. 110.