69 (39)

258 Część druga - Społeczne, indywidualne i kulturowe wartości zabawy...

J. Piagct wiąże zabawę z rozwojem inteligencji. Jego zdaniem na podstawie obserwacji zabaw można ocenić poziom rozwoju dziecka. Sama zaś zabawa jest wyrazem procesu asymilacji, a także środkiem do osiągnięcia przez małe dzieci sprawności rnotoryeztiych i poznawczych. Pozwala dziecku eksperymentować na prostych czynnościach, które mogą później zostać połączone w bardziej złożone czynności wyższego rzędu’^{1 2}'.

L. Wygotski uznaje zabawę za główny czynnik ogólnego rozwoju. Dziecko przekształca problem w sytuację zabawową, z którą łatwiej może sobie poradzić. Taka „gra” pociąga za sobą konieczność zastosowania reguł, które umożliwiają dziecku wydobycie obiektu z właściwego mu kontekstu i uwierzenie, że jest on czymś innym. L. Wygotski twierdzi, żc zabawa stwarza przestrzeń dobrego rozwoju, w krórcj dziecko może działać i rozwijać się nawet na wyższym poziomic, niż jest ro przewidziane dla jego wieku".

O licznych walorach gier i zabaw stosowanych w nauczaniu początkowym pisał także J. Mrożkicwicz. Stwierdza on, żc u d/.icci w młodszym wieku szkolnym obserwuje się duże zainteresowanie zabawami umysłowymi, których cechą jest współzawodnictwo w zakresie umiejętności posługiwania się pamięcią, uwagą, fantazją, zdolnością orientowania się, a treścią zazwyczaj odgadywanie rebusów, szarad, zagadek. Zabawy umysłowe i gry dydaktyczne przyczyniają się do łatwiejszego zapamiętywania nowych wiadomości, do wywoływania pozytywnych stanów emocjonalnych, rozwijania mowy, myślenia i harmonijnego rozwoju całego organizmu'.

W. I Icmmerling twierdzi, żc żaba w y stanowią bardzo waż n y, lecz częsro niedoceniany czynnik integrujący nauczanie i wychowa nic, a także procesy poznawania, działania i przeżywania. Jednocześnie podkreśla on, żc zabawy z zastosowaniem zagadek, wywołują u dzieci napięcie umysłowe, rozbudzają więc zaciekawienie przedmiotem poznania. Praca łączona z zabawą motywuje uczniów do nauki, zapobiega znużeniu' \

Specyficzną grupą zabaw o wielkim znaczeniu edukacyjnym są gry dydaktyczne mające ściśle określone reguły, wykorzystujące modele rzeczywistych zjawisk i sytuacji, które przedstawia się dzieciom i umożliwia manipulowanie nimi według określonych procedur, odmiennych dla poszczególnych rodzajów gier¹⁴.

Do tego typu zabaw zalicza się: „burzę mózgów ’, polegającą na generowaniu pomysłów; metodę sytuacyjną, wymagającą zaprojektowania rozwiązania i analizy modelu jakiejś sytuacji; metodę biograficzną, w której materiałem dydaktycznym są biografie osób; merodę inscenizacyjną, w czasie krórcj dzieci, na podstawie

^1:1 J. Piagct: Studia z psychologii dziecka, tłum. T. Kołakowska, PWN', Warszawa 1966, s. 38.

L. Wygotski: Narzędzie i znak w rozwoju dziecka, tłum. R. Greli, PWN, Warszawa 1978, s. 134. ’• J. Mro/.kicwicz: Gry i zabawy w pracy ucznia kłosi—IV* „Życie Szkoły" 195.3, nr 10.

" W i Icmmcrling: Zabawy..., d?.. cyt., s. 13-

" K. Kraszewski: Metoda kształcenia: od zmiany do sposobu jej wykonywania, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1982, nr 3/4.