Magazyn6

1801

110

ALPY

wiecznego śniegu. Zwierzostan alpejski, dziś bardzo przerzedzony, charakteryzują kozice, świstaki, białe zające i in., chronione dziś w specjalnych rezerwatach.

A. były już w paleolicie częściowo zamieszkałe. Osady zakładano w miejscach bezpiecznych od lawin, powodzi i innych katastrof górskich, głównie na stokach dosło-necznych, na terasach i stożkach napływowych. Najwyższe osady w A. sięgają do 2 ioo m (Engadin, Wallis). Kształty osad oraz typy domów zależą od warunków naturalnych, a także od narodowości mieszkańców Alp. Ludność Alp jest bardzo różnorodna. A., ze względu na ich położenie, rozdzielają obszary zamieszkałe przez duże grupy narodowościowe (ludy romańskie, germańskie i słowiańskie), w następstwie czego zach. część obszaru alpejskiego zamieszkują Francuzi, południową Włosi, północną Niemcy, wschodnią Jugosłowianie i wreszcie doliny górnego Renu, Innu i Adygi zamieszkują potomkowie starożytnych Retów (Reto-Romanie).

Ludność romańska (Francuzi, Włosi) najchętniej mieszka we wsiach zwartych, w domach kamiennych, niemiecka natomiast w osadach rozproszonych i w domach drewnianych. Powszechnym naogół jest typ domu o płaskim dachu, otoczonego gankiem. W A. znajdują się tylko wioski i małe miasteczka o znaczeniu targowem. Z większych miast, liczących ponad 50 000 m., leżą tu Grenoble i Innsbruck. Inne wielkie miasta leżą u podnóża Alp.

W związku z hodowlą bydła w Alpach istnieją wędrówki ludności pasterskiej: na wiosnę z dolin na hale, gdzie wypasają bydło rogate i owce, w jesieni z hal do stałych siedzib.

4. Stosunki komunikacyjne. A. posiadają dostatecznie gęstą sieć dróg komunikacyjnych, szczególnie kolejowych. Dlatego też nie stanowią one przeszkody w stosunkach komunikacyjnych Europy środk. z płd. Linje komunikacyjne biegną dolinami po-dłużnemi i poprzecznemi, wciskając się głęboko w masywy górskie. Na p>ewne trudności techniczne natrafia komunikacja wpoprzek Alp. Jedynemi drogami są tutaj przełęcze. Z przełęczy ważnych dla komunikacji należy wymienić: prz. Col di Tenda (1 873 m), Mt. Cenis (2083 ^m)» Simplon (2009 m), St. Gothard (2112 m), Albula (2315 m), Bernina (2 330    m), Reschenscheideck

(1 510 m), Brenner (1 370 m), Fernpass (1 203 m) i Semmering (980 m). Na li-njach komunikacyjnych, biegnących przez nie, koncentruje się cały ruch tranzytowy z płn. na płd. Istnieje siedem liriij kolejowych, które przecinają łuk alpejski i zbiegają się we Włoszech: 1) linja z Nicei do Turynu przez Col di Tenda, 2) z Lyonu do Turynu przez Mt. Cenis, 3) z Lozanny do Medjolanu przez Simplon, 4) z Ziirichu do Medjolanu przez St. Gothard, 5) z Ztiri-chu do Medjolanu przez prz. Albula i Bernina, 6) z Innsbrucku do Werony przez Brenner i 7) z Wiednia do Triestu przez Semmering. Linje te w najwyższych częściach przełęczy biegną zazwyczaj tunelami

0    dużej długości: Simplon 19803 m, Gothard 14998 m, Lótschberg 14612 m, Mt. Cenis 12849 ^m> Arlberski 10 271 m i in. Na obszarze A. istnieją też liczne i bardzo dobrze utrzymane drogi kołowe, zwłaszcza automobilowe, kolejki zębate i linowe, a na jeziorach statki. Ważniejsze kolejki górskie wiodą na Pilatus (2 07Óm), Jungfrau-joch (3 457 m). na Zugspitze (2950 m), pod szczyt Mont Blanc do wys. 2 327 m

1    w. in.

A. interesują się rzesze turystów całej Europy, stąd w kilku państwach sąsiednich (Francja, Niemcy, Austrja, Włochy) oraz w oddalonej Anglji istnieją kluby alpinistyczne. Najstarszym jest założony w 1857 Alpine Club w Londynie (700 członków! następnie w 1863 Schweizer-Alpen-Club (S. A. C.) (26000 członków), Club Alpi-no Italiano (C. A. I.) (38000 członków), Deutscher und Osterreich. Alpen-Verein (D. u. O. A.-V.) z 225 000 członków i Club Alpin (Francja). Zadaniem tych towarzystw jest budowa schronisk, ścieżek turystycznych, nauka turystyki letniej i zimowej, utrzymywanie pogotowia ratunkowego, organizacja przewodników górskich oraz wydawanie czasopism, map i t. p.

5. Stosunki polityczne i gospodarcze.

A. pod względem politycznym podzielone są między ośm państw. Największa część Alp należy do Szwajcarji i Austrji, zachodnia część Alp wchodzi w skład Francji, południowe stoki należą do Włoch, północne do Niemiec i południowo-wschodnie do Jugo-sławji. Leżą tu nadto dwa małe, niezależne państwa: Lichtenstein i Monaco.

Mieszkańcy Alp trudnią się głównie rolnictwem i hodowlą bydła. Gospodarka rolna i hodowlana w Alpach jest związana z warunkami terenowemi i klimatycznemu