Magazyn6

7301

165

ANARCHIZM

kowe, znajdujące się np. w miejscach publicznych, w których rzucono bomby — wywołała nietylko represje ze strony władz, ale i silną reakcję w społeczeństwie, to też została potępioną przez poważny i duży odłam samych anarchistów.

III. Ruch anarchistyczny w poszczególnych państwach.

W trzecim okresie ruch zwolenników społeczeństwa bezpaństwowego zlokalizował się w poszczególnych państwach. Najsilniej rozwinął się w H i s z p a n j i, w której trwał i trwa nieprzerwanie od r. 1868 aż do chwili obecnej i w rewolucji hiszpańskiej lat ostatnich odegra! pierwszorzędną rolę; występuje on tam ujęty w dwu ugrupowaniach w „Iberyjskiej federacji anarchistycznej" skupiającej czystych bezpaństwo-wowców i w „Narodowej Konfederacji Pracy" obejmującej syndykalistów rewolucyjnych. We Włoszech przed i początkowo po wojnie światowej anarchizm odgrywał dużą rolę; po dojściu do władzy Mussoliniego i wprowadzeniu ustroju faszystowskiego — ukrył się i tworzy ugrupowania tajne, o których trudno powiedzieć coś pewnego: od czasu do czasu pojawiają się odezwy, rozrzucane przez unoszące się wysoko aeroplany, następują aresztowania i ciężkie wyroki, z których to objawów wiemy tylko, że ruch ten istnieje. We F r a n-c j i anarchizm ma dość licznych zwolenników, ale po okresie zamachów terorystycz-nych pomiędzy r. 1891 i 1895 osłabł i nie ujawnia się prawie w tej formie; natomiast zajął się akcją propagatorsko-agitacyjną i odegrał dużą rolę w ruchu syndykalistycz-no-rewolucyjnym w „Powszechnej Konfederacji Pracy", która aż do wojny światowej była pod kierunkiem zdecydowanych anarchistów i ich sympatyków; po wojnie utraciła ten charakter, a ci co zostali przy dawnych swych poglądach — utworzyli oddzielną nieliczną organizację. Zdecydowanych anarchistów we Francji jest dość dużo, ale tworzą oni obecnie przeważnie pewien kierunek intelektualno-społeczny, a nie czynnie rewolucyjny. Poza tem anarchizm rozwija się w Szwecji. Natomiast w A m e-ryce Połudn., szczególnie zaś w Argentynie, anarchiści stanowią poważną siłę, odgrywając dużą rolę w akcji rewolucyjnej; zapoczątkowali go emigranci z Hiszpanji j Włoch, W Stanach Zjednoczonych A. P. rozwinął się anarchizm przeważnie wśród cudzoziemców: Włochów, Hiszpanów, Niemców i Żydów, ludność miejscowa słaby bardzo bierze w nim udział. W Rosji Bakunin miał od r. 1870 do 1876 wpływ wielki, później anarchizm tam zupełnie zanikł, ustępując miejsca kierunkom socjalistycznym, a słynna akcja terorystyczna w latach od 1878 do 1887 prowadzona była przez partję „Narodnej Woli" mającą charakter blan-kistowski. To samo dotyczy i zamachów w latach od 1901—1905, wykonywanych przez socjalistów-rewolucjonistów. Jednakże anarchizm zdobył sobie zwolenników, jako kierunek oddzielny, w początku XX w. i odegrał dość dużą rolę w pierwszej rewolucji rosyjskiej w latach 1905 i 1906. W czasie II rewolucji ros. początkowo odegrał dużą rolę szczególnie na płd. Rosji wśród Ukraińców i znalazł nawet przywódcę wojskowego w osobie Machny, który posiadał swoje wojsko; bolszewicy jednak po chwilowem nieszczerem współdziałaniu z nim, zwrócili się wyraźnie przeciwko niemu i wkońcu ruch ten zniszczyli. W Polsce anarchizm miał, przed pierwszą rewolucją rosyjską i w czasie jej trwania, nieco zwolenników w Warszawie i Białymstoku, istniejące ich kółka szybko jednak zostały zlikwidowane przez silne represje władz rosyjskich. Dopiero w lat kilka po powstaniu Państwa Polskiego anarchizm się odrodził, znajduje się on jednak w fazie przygotowawczej propagatorsko-agitacyjnej. W r. 1935 w kołach anarchistycznych były dość liczne aresztowania.

Ruch anarchistyczny wogóle składa się z dwu żywiołów: 1) z jednostek poszczególnych, bardzo wrażliwych na wszelkie objawy przymusu zewnętrznego i formalnego, skądkolwiekby on pochodził, inteligentów, skrajnych indywidualistów; 2) z szerokich kół, a w niektórych państwach nawet z mas, robotników niewykwalifikowanych, żle płatnych i z bezrobotnych, którzy znajdują się w sytuacji wymagającej szybkiego ratunku; ludzie ci z natury rzeczy dążą do nagłego przewrotu, który im obiecuje szybką realizację — zapewnienie nietylko znośnej, ale dobrej egzystencji. To też w tych państwach, w których żywiołów takich jest dużo, ruch anarchistyczny jest silny. Przyszłość ruchu tego zależy w pierwszym rzędzie od dobrobytu mas pracujących,