81685 skanuj0085 (30)

z różnego rodzaju atrakcji, co może wyrażać się np. w odebraniu uu których przywilejów czy prerogatyw.

Niektórzy metodę karania utożsamiają z powodowaniem u d/i<«* i młodzieży przykrego stanu napięcia psychicznego w wyniku udan iii nienia jakichś ich motywów lub niespełnienia ich oczekiwań. Rozum m na w ten sposób metoda karania „polega na zwalczaniu zachow >. destruktywnych, obniżaniu prawdopodobieństwa występowania |i li w przyszłości, a tym samym tłumieniu niepożądanych wychowawt dyspozycji psychicznych wychowanka” (H. Muszyński, 1981, s. U h Podobnie też —jak w przypadku metody nagradzania — ma ona il< pomóc dziewczętom i chłopcom w odróżnianiu dobra od zła, a lal w tym, aby nie zawieść oczekiwań dorosłych.

Awersyjne zdarzenia w metodzie karania

Metoda karania obejmuje swym zasięgiem różne awersyjne . •!■ rżenia (oddziaływania, bodźce). Składają się na nie tego rodzaju działywania awersyjne, jak: wyrażanie formalnej dezaprobaty w lbiin< upomnienia lub nagany, wykluczenie z udziału w zabawie czy w " nych formach życia zbiorowego, zawężanie marginesu swobód, w i\ * także ograniczenie lub pozbawienie uprawnień, przywilejów, linii albo odebranie jakiejś rzeczy pożytecznej czy przyjemnej. Nin > ko przybierają postać zakazów korzystania z różnych udogodnień • atrakcji, jak i najmniej współcześnie zalecanego zamknięcia d/u < I u w pokoju, czyli poddania go czasowemu odosobnieniu i stosowaniu * bec niego kar cielesnych. Słowem, metoda karania —jak wspomith no wcześniej — polega głównie na oddziaływaniu za pomocą bod/» • wyraźnie awersyjnych bądź też na pozbawianiu czy odebraniu c/< i co bywa pożyteczne lub przyjemne dla osób karanych. Niekicd\

— oprócz wymierzania kar cielesnych — przewiduje ona zawn nie w czynnościach lub w ogóle usuwanie z danej społeczni im i instytucji.

Zalety i wady karania

Pozorna

skuteczność

karania

Uczeni na ogół są zgodni, iż metoda karania raczej „tłumi” m. gasza” niepożądane zachowania u dzieci i młodzieży. To znae/\ pi czynią się częściej do chwilowego ich zaprzestania niż całkowa-wyeliminowania. Niejednokrotnie chwilowa nawet rezygnacja ¹ szego karania powoduje nawrót zachowań niepożądanych. I uh można o tym przekonać na podstawie postępowania ucznia w uh. ■ ści lub nieobecności w klasie nauczyciela skłonnego do wymu i kar. Uczeń w obecności takiego nauczyciela wykazuje za/wyi /u| i dencję do zachowań poprawnych z wychowawczego punktu wid •

iinlomiast w przypadku jego nieobecności wyraźnie skłania się do za-. Imwań destruktywnych. Nie oznacza to oczywiście, iż wymierzanie ¹ m jest zawsze jedynie doraźnie skuteczne, ale w swych pozytywnych I, ulkach bywa przeważnie krótkotrwałe, a na dalszą metę raczej mało Icktywne lub w ogóle zawodne.

Niebezplti czeńsiw.i nadmloi nr go karania

Stwierdzono również ponad wszelką wątpliwość, iż nadmiar kara-■ u wyzwala skłonność do agresji (por. A. Bandura, R. H. Walters, 1968, 17 i n.), kłamstwa (por. H. E. Malewska, H. Muszyński, 1962) oraz •l"|.i,matyzmu i uprzedzeń (por. A. Malewski, 1961). Powoduje także nr.(rację, lęk, niepewność, sprzyja poczuciu niższości i budzi uczucia k. nawiści (por. Padagogik, 1989, s. 274-276), nierzadko zaś mimo-•Inie wzmaga zachowania podlegające karaniu (por. R. D. Gross, 1992, 533.

lak więc na ogół uważa się, że metoda karania najczęściej mo-llkuje w sensie pozytywnym zachowania aspołeczne dzieci i mlo-i u ży w niewielkim tylko stopniu. Przeważnie bowiem jedynie chwi-•» je tłumi; z czasem naw'et zwiększa ich nasilenie, zwłaszcza gdy ba kary znika. Przypuszczenie takie potwierdziły liczne badania (por. Burchard, V. Tyler, 1965; J. O. Cooper i in., 1987; R. Schwilzgcbel, I‘Ui /; V. O. Tyler, G. D. Brown, 1967). O tym, iż metoda ta nie pociąga ■ nhi| skutków trwałych — szczególnie w odniesieniu do zachowań • .lępczych — świadczy zjawisko recydywy u osób, które we ,/l\ i oidlikt z prawem i podlegały procesowi resocjalizacji w zakładach •|imwczych.

Km .min

‘•i**    "

i /w wyg i

•. / .i 11 h i

Niektórzy są zdania, że metoda karania jest nie tylko mało sku /im, lecz. wręcz niekiedy szkodliwa. Na poparcie takiej tezy pod kro i u, iż karanie potrafi przybrać postać bolesnych i nader okrutnych M/iulywnń, będących źródłem frustracji i nerwic, oraz sprzecznych i ulami zdrowia psychicznego. Inni natomiast skłonni są uznać, że i"d.i karania zazwyczaj prowadzi do upragnionych zmian w za ^!' ni iii dzieci i młodzieży wtedy, gdy karanie przybiera posiać Iz w c i .mia. Polega ono na uniemożliwianiu spodziewanego przez chłop ¹ i dziewczęta nagradzania, czyli dostarczania wzmocnień pozy ir i li Udaremnianie ich przeżywają jako karę, która zazwyczaj ' Ins/eza zdaniem O. Hobarta Mowrera (1959, 1960) nic powo • i¹ li u .Uncji czy nerwic. Przeciwnie, może przyczynić się do kons a i wnycli zmian aspołecznych zachowań dzieci i młodzieży (cyl. za i Pi/i łącznik ( borowska, 1904, s. 54).

K.n .mia a nagi a • I /. mli

I> M /e inni w metodzie I niania tipntrtij:| podobnie jak w mclo iiiiriad/ania funkcji ‘.leniwniiin postępowaniem człowieka ilzię u l> liniowaniu go o bole a im Ii lub pi /\|emnycb na.lępsl wm li takie