Magazyn6
9201

284

BANKI

Oddziały, h) inkaso weksli i innych dokumentów, i) przyjmowanie depozytów, j) załatwianie wszelkich zleceń komisowych z dziedziny bankowej.

Na podstawie specjalnego postanowienia statutowego Bank Polski ma udziały w kapitałach zakładowych następujących insty-tucyj: Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, Elewatorów Zbożowych w Polsce, Banku Akceptacyjnego S. A. oraz Banku Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei. Z czystego zysku rocznego, pozostającego po dotowaniu funduszu zapasowego, wydziela się dywidendę dla akcjona-rjuszów w wysokości 8%, a pozostałą część rozdziela się jako super-dywidendę po połowie między akcjenarj uszów i Skarb. O ile po potrąceniu na fundusz zapasowy pozostała część zysku przekracza 12% kapitału zakładowego, to przeznacza się jak poprzednio 8^c/c na dywidendę, 2.°fo na super-dywi-dendę i 2% dla Skarbu, a pozostałą jeszcze część zysku dzieli się w stosunku */„ na dalszą super-dywidendę, a ⁴/„ dla Skarbu.

d) Działalność Banku Połsk.ego w okresie 1924—1935. Sanacja waluty, dokonana na przełomie lat 1923 i 1924 o własnych wyłącznie siłach i w szybkiem tempie, stworzyła początkowo wrarunki sprzyjające działalności Banku; w ciągu r. 1924 zapasy złota w Banku Polskim wzrosły o 47% — do 103 milj. zł., a zapasy dewiz (po potrąceniu zobowiązań walutowych) — o 42% do 254 milj. zł. Jednak pod wpływem ujemnego od marca 1924 r. bilansu handlowego oraz w związku z gwałtownie zwiększającą się emisją skarbową na cele niedoboru budżetowego — w r. 1925 rezerwy kruszcowo-dewizowe Banku poczęły szybko topnieć, spadając w końcu lipca do 194 mdj. zł. Zmusiło to Bank do ograniczenia w lipcu sprzedaży dewiz, co wywołało zniżkę stałego dotychczas kursu złotego o prawie 15% poniżej parytetu; w drugiej połowie listopada sytuacja pogorszyła się znacznie, wskutek nadmiernej emisji skarbowej i kurs złotego uległ ponownemu, tym razem dużo silniejszemu, załamaniu.

Położenie zmieniło się zasadniczo w drugiej połowie r. 1926; pod wpływem aktywnego (od września 1925 r.) bilansu handlowego oraz uzyskanej równowagi budżetowej. rezerwy kruszcowo-dewizowe Banku wykazały pokaźny wzrost. Kura złotego podnosił się od czerwca dość szybko . z poziomu 11 zł. za 1 dolara w maju wzrósł do

sierpnia 1926 r. nieco poniżej 9 zł. za 1 dolara, utrzymując się następnie na tym poziomie przez prawie cały rok. Ta długotrwała, faktyczna stabilizacja złotego, dalszy poważny wzrost zapasów kruszcu i dewiz (w końcu trzeciego kwartału 1927 r. do 405 milj. zł.), a wreszcie zaciągnięcie przez Skarb zagranicznej pożyczki stabilizacyjnej — pozwoliły na przeprowadzenie w październiku r. 1927 reformy walutowej i prawnej stabilizacji złotego na poziomic 1,72 zł. za 1 franka złotego, co wówczas odpowiadało kursowi 8,90 za 1 dolara. Wpływy z pożyczki stabilizacyjnej w kwocie około 550 milj. zł. zasiliły rezerwy Banku. Ponadto wskutek przeliczenia zapasów złota i walut według nowej równi monetarnej — stan ich wzrósł bilansowoo 311 milj. zł. tak, że w końcu r. 1927 rezerwy kruszcowo-dewizowe wynosiły 1 207 milj. zł., a poza tern Bank posiadał 207 milj. zł. dewiz, niezaliczonych do pokrycia. W związku bowiem ze zmianą statutu Banku, przeprowadzoną jednocześnie z reformą pieniężną, do pokrycia obiegu zaliczano od października 1927 r. poza złotem tylko należności zagraniczne opiewające na waluty wymienialne na złoto. Pomimo, że bilans handlowy od kwietnia r. 1927 do lipca r. 1929 kształtował się ujemnie, korzystna sytuacja walutowa utrzymywała się prawie niezmiennie do końca r. 1929 w związku z trwałym dopływem kredytów zagranicznych. W końcu r. 1929 Bank posiadał złota 700 milj. zł., dewiz zaliczonych do pokrycia 419 milj. zł. i dewiz niezaliczonych do pokrycia 108 milj. zł.

Pomyślny stan rzeczy uległ zmianie w r. 1930, kiedy — pomimo dodatniego bilansu handlowego, a w związku z rozpo-czętem wycofywaniem kredytów zagranicznych — rozpoczął się znaczniejszy odpływ walut z Banku. Położenie zaostrzyło się, począwszy od maja r. 1931, wskutek zaburzeń na zagranicznych rynkach pieniężnych (krachy bankowe w Europie środkowej, a we wrześniu załamanie się funta), konieczności spłacania bardzo znacznej części krótkoterminowych kredytów zagranicznych, a także silnej tezauryzacji monet złotych wewnątrz kraju. Odpływ złota i dewiz z Banku w ciągu r. 1930,    1931

i pierwszych siedmiu miesięcy r. 1932 wyraził się kwotą około 600 milj. zł. Mimo tak niekorzystnej tendencji Bank utrzymał nieograniczoną wymienialność biletów na