Magazyn6
4801

340

BANKI

prawnie posiada warszawskie T. K. Z., najmniejszą poznańskie Ziemstwo, co jest pozostałością z czasów rządów zaborców. Np. w Ziemstwie wybór prezesa i dyrekcji podlega zatwierdzeniu Ministra Skarbu i przed objęciem urzędowania prezes składa przysięgę na ręce tegoż Ministra.

Łączny stan pożyczek w listach zastawnych w trzech towarzystwach ziemskich wynosił z końcem r. 1925 — 321,4 milj. zł. Na tę sumę składały się głównie pożyczki przedwojenne zwaloryzowane. W końcu 1932 r. stan pożyczek osiągnął kwotę 560,1 milj. zł, a w końcu r. 1934 wynosił 412,6 milj. zł; to zmniejszenie przypisać należy głównie deprecjacji dolara, na którą to walutę opiewały niektóre pożyczki.

f) Towarzystwa miejskie.. Bardziej jednolicie przedstawiają się statuty towarzystw miejskich. W towarzystwach b. Kongresówki obowiązuje zasada, że zbiorowa odpowiedzialność członków za zobowiązania Towarzystwa ogranicza się jedynie do nieruchomości, obciążonych pożyczkami Towarzystwa; odpowiedzialność tę ustala się proporcjonalnie do niespłaconej części pożyczki. Natomiast w najmłodszem, bo za-łożonem w r. 1928 Zachodnio-Polskiem Towarzystwie Kredytowem Miejskiem w Poznaniu członkowie odpowiadają solidarnie za ewent. straty Towarzystwa do wysokości 5% każdoczesnych swoich długów hipotecznych wobec Towarzystwa. Pociągnięcie członków do odpowiedzialności następuje wówczas, gdy bilans Towarzystwa wykaże straty, przekraczające jego majątek.

Najnowszy statut posiada w tej chwili Warszawskie T. K. Z. po zatwierdzeniu zmian statutu rozporządzeniem Ministra Skarbu z dn. 7- VIII. 1935 _r. Ten statut prawdopodobnie stanie się statutem wzorowym dla wszystkich miejskich towarzystw kredytowych. Odpowiedzialność stowarzyszonych za zobowiązania Towarzystwa pozostaje niezmieniona, t. zn. ograniczona tylko do nieruchomości, obciążonych hipoteką Towarzystwa. Najważniejszą zmianą jest zniesienie funduszu zasobowego dla pożyczek, wypłaconych po dniu 31. XII. I93² r. i ustanowienie funduszu rezerwowego (rezerwy specjalnej) dla tych pożyczek. Fundusz zasobowy w towarzystwach kredytowych stanowi wspólną własność stowarzyszonych i każdy, występujący z towarzystwa stowarzyszony ma prawo żądać, aby mu wydzielono z funduszu taką sumę, jaka wypadnie ze stosunku wykreślonej z hipoteki pożyczki do ogólnej sumy wszystkich pożyczek. Ten system fundu szów zasobowych (powstający z opłat członków), bardzo uciążliwy i skomplikowany, ulega teraz likwidacji, gdyż na mocy art. 80 prawa bankowego towarzystwa kredytowe muszą utworzyć z tych samych opłat fundusze rezerwowe, które stanowią własność towarzystw.

g) Towarzystwa kredytowe przemysłowe. Powojennym tworem jest typ towarzystwa kredytowego przemysłowego, które ma na celu udzielanie pożyczek członkom w listach zastawnych, zabezpieczanych hipotecznie na nieruchomościach, maszynach i urządzeniach zakładów przemysłowych. W Polsce powstało w 1921 r. Towarzystwo Kredytowe Przemysłu Polskiego, zbudowane na zasadach istniejących towarzystw miejskich i ziemskich. Statut tego towarzystwa był kilkakrotnie zmieniany; ostatnia zmiana została zatwierdzona rozporządzeniem Ministra Skarbu z dn. 25. VII. 1929 r. Członkami Towarzystwa mogą być właściciele przedsiębiorstw przemysłowych. Za zobowiązania Towarzystwa z tytułu listów zastawnych członkowie odpowiadają całym swoim majątkiem do wysokości pożyczek, zaciągniętych przez każdego z nich. Oryginalną cechą organizacji T. K. Przem. Polskiego jest konstrukcja prawa wyborczego, przypominająca spółkę akcyjną: mianowicie, każde tysiąc funtów szter-lingów pożyczki lub każda suma pożyczki, odpowiadająca 1000 funtów szterl. według równi złota daje prawo do jednego głosu, nikt jednak nie może mieć więcej, niż 40 głosów w Walnem Zgromadzeniu członków.

Należy zaznaczyć wkońcu, że działalność Towarzystwa rozciąga się na cały obszar Polski i że poza Towarzystwem, udzielaniem długoterminowych pożyczek przemysłowych zajmuje się tylko Bank Gospodarstwa Krajowego.

Stan pożyczek Tow. Kred. Przemysłu Polskiego w listach zastawnych wynosił w końcu 1929 roku 68,2 milj. zł; ponieważ pożyczki opiewały na walutę funtową, stan pożyczek po deprecjacji funta obniżył się i w końcu 1934 r. wynosił 36,2 milj. zł.