Magazyn6e901

655

INDJANIE — INDJE BRYTYJSKIE

cze, najmniej zaś myśliwskie i koczownicze. Biały przybysz, posiadający broń palną, opanował zczasem całą Amerykę, lecz dawniejsi I. nie zniknęli doszczętnie, jak to jesteśmy skłonni przypuszczać. Ich cywilizacje odegrały poważną rolę w kształtowaniu się teraźniejszych państw Ameryki hiszpańskiej. Na obszarach, gdzie występowała ludność rolnicza, wytworzyły się nowe społeczeństwa o krwi mieszanej. Potomków białych i I. zwą metysami, murzynów i I. zambosami. Brazylijskich mieszańców białych z I. nazywają mamelukami. Są to głównie Indjano-Portugalczycy Metysi in-djano hiszpańscy, zamieszkujący pampasy, zwani są gaucho.

Warunki bytowania dzisiejszych I. są niezmiernie ciężkie. Biały zepchnął ich na najgorsze tereny i mimo wydzielenia im rezerwatów prowadzą oni żywot suchotniczy. Jedynie w Meksyku odgrywają poważniejszą rolę w życiu państwa.

Literatura: Buschan G.: IUustrierte VCłkerkunde. 1934. — CtekanowBki J.; Człowiek w czasie i przestrzeni. Warszawa 1934. — Tonie; Rasy i ludy. „Wielka Historja Powszechna". Warszawa 1931. — Bieikntot E.s Raasenkunde und Rassengeschichte der Menschheit. Stuttgart 1934. — Hoołon H.: The Indians of Pecos Pueblo. London 1930. — Biret P.: Leo origines de 1’homme amiricain. Antropologie, t. XXXV. Paris 1925.

Wincenty Przepiórski.

Indje Brytyjskie.

I. Geograf j2 i stosunki gospodarcze. i. Położenie, obszar, podział administracyjny. 2. Struktura geograficzno-fizyczna. 3. Stosunki demograficzne. 4. Stosunki gospodarcze. 5. Miasta. II. Historja i sprawy polityczne.

I. Geogralja i stosunki gospodarcze.

1. Położenie, obszar, podział administracyjny. I. (posiadłość wielkobrytyjska w Azji południowej) zajmują półwysep Indostań-sl i po grań Himalajów, część wyżyny irańskiej i półwyspu Indochińskiego (Birmę) oraz wyspy Andamańskie i Nikobarskie. Oblane od południowego zachodu i południowego wschodu oceanem Indyjskim, na lądzie graniczą z Persją, Afganistanem, Chinami, Nepalem, Indochinami Francu-skiemi i Syjamem. Ogółem kraj ten zajmuje 4 9²5 480 km³ pow., zamieszkanej przez 353 869880 osób (w r. 1931).

Politycznie I. dzielą się na bezpośrednio Anglji podległe prowincje, pokrywające 72% ogólnej powierzchni kraju, których jest 15 (Adżmir i Merwara, Andamany i Nikobary, Assam, Beludżystan, Bengalja, Bihar i Orissa, Bombaj, Birma, Prowincje Centralne i Berar, Coorg, Delhi, Madras, Północno-Zachodnie prowincje graniczne, Pięciorzecze (Pandżab), Prowincje Zjednoczone) — oraz na państwa zależne i agencje, których liczba przekracza 700. Są to w większości drobne księstewka, niektóre z nich jednakże zajmują bardzo rozległe obszary, jak np. Radżputana (334 263 km²), Dżainnu i Kaszmir (218896 km³), Haidera-bad (214 188 km³).

2. Struktura geograficzno-fizyczna. W mor-fologji I. wyróżnia się dwie wielkie jednostki geograficzne: wielką nizinę i wielką wyżynę indyjską. Pierwsza zajmuje północną część I. właściwych, rozprzestrzeniając się od półwyspu Katjauer do zat. Bombajskiej. Powierzchnia niziny wynosi około 1 200 000 km* — szerokość waha się między 150 do 500 km. Wielka wyżyna, resztka prastarego lądu Gondwana, łączącego ongiś Brazylję z Afryką saharyjską, Indjami i Australją, wypełnia prawie cały półwysep Indostański, opadając stromo, nieznacznie ponad jej wnętrze wzniesionemi krawędziami (zwanemi Ghatami Wschodniemi i Zachodniemi) ku wąskim pasom nizin nadbrzeżnych.

Na wschód od wielkiej niziny położone terytorjum Birmy, geograficznie należące już do półwyspu Indochińskiego, wypełniają południkowo biegnące pasma górskie, rozdzielone szeroką doliną rzeki Irawadi.

Główne rzeki I., Indus (3 190 km), Ganges (2 700 km) i Bramaputra (2 900 km), przepływają przez wielką nizinę. Biorą one początek w Himalajach, skąd też pochodzi większość ich dopływów, z których na wyróżnienie zasługują: Satledż (dopływ Indusu) i Dżamna (dopływ Gangesu). Dość znacznych, choć dla żeglugi nie mających większego znaczenia ar tery j rzecznych nie brak i części wyżynnej I. Prócz Narbady (1 280 km dług.) i Tapti (720 km) wszyst kie większe rzeki tej części I. (Godawari

—    1 500 km, Kistna — 1 280 km, Mahanadi

—    836 km) płyną ku wschodowi, z reguły dzieląc się przy ujściu, podobnie jak Indus, Ganges i Bramaputra, na liczne ramiona, przecinające rozległe deltowe nanosy. Zachodnia część półwyspu większych rzek nie posiada zupełnie. Sieć hydrograficzną Indyj politycznych uzupełnia potężny Irawadi (2150 km), kończący swój bieg również rozległą deltą. Wspólną cechą rzek indyjskich jest niezwykła zmienność wodosta-